Helft van Somalische plattelandskinderen moet werken

Halima Mohamed Ali staat elke ochtend om vijf uur op maar gaat niet zoals haar leeftijdsgenoten naar school. Halima start haar dagtaak als kinderoppas voor vijf kinderen waarvan de oudste amper twee jaar jonger is dan zijzelf.

Ze maakt het ontbijt, roept de kinderen op en helpt ze bij het aankleden zodat ze op tijd zijn voor school of de madrassa, instituten waar religie wordt onderricht.

Oorlog en hongersnood hebben voor Halima en duizenden andere kinderen de droom om zelf school te kunnen lopen aan diggelen geslagen. De meest recente cijfers van Unicef tonen aan dat de helft van de Somalische kinderen tussen vijf en veertien jaar oud uit de centrale en meer zuidelijke regio’s van het land, aan het werk zijn.

In Puntland en Somaliland, die meer stabiliteit vertonen dan de andere gebieden in Somalië, ligt hun aantal op een kwart.

Broodnodig

Het slopende werk dat ze moeten doen – meestal handenarbeid of hulp in het huishouden – betaalt slecht en eist veel van hen.

Halima zegt dat ze van zonsopgang tot zonsondergang moet koken, strijken, schrobben en voor de kinderen zorgen. Pas als ze alle vijf in bed liggen, zit haar dagtaak erop. “Het is een stresserende baan”, zegt het meisje, dat nooit een voet in een klaslokaal heeft gezet.

Ze droomt ervan om zelf de neus in de boeken te kunnen steken maar haar maandelijks loon van 50 dollar (36 euro) is broodnodig voor haar familie, die geen andere kostwinner heeft. “Als ik een dag werk mis, gaat mijn familie die avond met honger naar bed”, zegt ze.

Einde van hongersnood

De familie Ali ontvluchtte in 2011 het district Dinsor, 260 kilometer van hoofdstad Mogadishu, om er aan de moordende droogte te ontkomen. Een kwart miljoen mensen en honderdduizenden dieren uit de veestapels stierven toen de hongerdood.

De familie vond onderdak in een vluchtelingenkamp in Mogadishu en kreeg er eten en medische zorg. Toen de Verenigde Naties het einde van de hongersnood uitriepen in februari 2012, nam ook de hulp af. Weinig vluchtelingen vonden werk om in hun onderhoud te voorzien dus zat er niet veel anders op dan hun kinderen uit werken te sturen.

“Honderden meisjes uit de landelijke gebieden ontvluchtten de hongersnood en werken nu als huishoudhulp in de middenklassegezinnen in Mogadishu”, zegt Mohamed Abdi, programmadirecteur van kinderrechtenorganisatie Somali Peace Line.

“Gelukkig krijgen sommigen zoals Halima hun loon regelmatig uitbetaald. Anderen moeten vaak maanden wachten eer ze iets van geld te zien krijgen, worden afgesneden van hun families, misbruikt en behandeld als slaven.”

Abdi zegt dat het probleem al bezig is sinds het uitbreken van de burgeroorlog in 1991.

“Als we ouders proberen overtuigen om hun kinderen niet uit werken te sturen vragen ze wat we als alternatieve inkomensbron kunnen bieden, en dat kunnen we niet.”

Hoge werkloosheid

Meer dan 70 procent van de bevolking van 10,2 miljoen mensen heeft een laag inkomen en 73 procent van alle Somaliërs leeft met minder dan 2 dollar (1,5 euro) per dag. De werkloosheidgraad in het land is bij de hoogste ter wereld.

Kinderen zoals de elfjarige Hassan Abdullahi Duale doen hetzelfde werk als een volwassen automonteur, maar krijgen een veel lager loon. Duale nam de baan in een autogarage twee jaar geleden aan toen zijn vader omkwam bij een zelfmoordaanslag in Mogadishu. Hij koestert nu de hoop om carrière te kunnen maken als mecanicien.

Aweys Sheikh Haddad van het Somalische ministerie van Ontwikkeling zegt dat de grondwet van zijn land kinderarbeid wil bannen en de overheid onlangs een conventie aanging met de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) die de ergste vormen van kinderarbeid verbiedt.

Maar ondertussen blijven kinderen van amper vijf jaar oud in elke industrietak tewerkgesteld worden.

Go 2 school

“De overheid denkt dat het meer toegankelijk maken van onderwijs zal helpen om de kinderen van het werk te houden”, zegt Haddad. “Het Go-2-School-initiatief wil een miljoen kinderen gratis op de schoolbanken krijgen.”

Volgens Unicef zijn slechts 710.860 van de 1,7 miljoen schoolgerechtigde kinderen momenteel effectief ingeschreven in een school.

Als de vicieuze cirkel die kinderarbeid in stand houdt, niet doorbroken wordt, ziet de toekomst voor de Somalische jeugd er somber uit.