Het spaarboekje van de armen

Microfinanciering staat voor de financiële diensten die aangeboden worden aan mensen met een miniem inkomen. Behoeftige mensen zouden hun armoede op die manier beter kunnen bestrijden. Microfinancieringsorganisaties variëren van kleine ngo’s naar grote commerciële instellingen. Door de zelfmoordgolf waartoe microkrediet in India aanleiding gaf, is de discussie over de relatieve rol van winstbejag versus sociale functie in het microkrediet bijzonder actueel. Microfinanciering is hoe dan ook geen wondermiddel in de strijd tegen de armoede. Er zijn nog veel problemen en kritiek, mede omdat onderzoek naar de juiste impact ervan moeilijk uitvoerbaar is, zo bleek tijdens de lezing van Morduch.

Portfolios of the Poor

Jonathan Morduch, professor aan de universiteit van New York, stelde op de Lunch Break zijn boek, Portfolios of the Poor, voor. Hij deed voor het boek onderzoek naar het economische leven van 300 arme gezinnen uit verschillende ontwikkelingslanden. Elk gezin moest een jaar lang al zijn financiële activiteiten bijhouden. Het boek wil microfinancieringsinstellingen helpen om de allerarmsten beter te begrijpen in hun economisch denken en handelen.

Volgens Morduch zijn er in het Westen veel misopvattingen over de economische activiteiten van armen. Het is niet zo dat ze geen financieel leven hebben of niet kunnen sparen. Volgens het onderzoek gaat in Bangladesh twee derde van het budget van arme gezinnen naar sparen, afbetalen en andere financiële diensten. En in India gaan huishoudens gemiddeld om de twee weken een nieuwe financiële verbintenis aan.

Juist omdat ze zo weinig geld hebben, zijn ze constant bezig met hun economische situatie. Boeren ontvangen bijna al hun inkomsten tijdens de oogstmaanden. Ook handelaars hebben geen vast daginkomen. Om te overleven moet er dus wel op een verstandige manier gespaard worden.

Ecosysteem voor de armen

Mensen die niet bij de traditionele banken terecht kunnen, zoeken dan hun heil bij informele organisaties. In spaarclubs legt iedereen maandelijks een vast bedrag in om dan na een jaar de gespaarde som opnieuw te verdelen, zonder rente natuurlijk. Bij informele financiële diensten moet dan weer vaak een te hoge intrest betaald worden op leningen.

Omdat ze arm zijn, lopen ze ook meer risico op ziekte en verlies van bezittingen. 19 procent van de onderzochte gezinnen verloor bezittingen, onder meer door brand. 81 procent kampte met ziektes. Omdat ze zich niet konden verzekeren, zadelden deze tegenslagen hen vaak op met een torenhoge schuldenlast.

Morduch pleit voor een financieel ecosysteem waarin de armen hun bezit beter kunnen verzekeren en investeren. Microfinancieringsinstellingen moeten beter naar hen luisteren en proberen te begrijpen wat er bij hen leeft en waar ze nood aan hebben. Enkel op die manier kunnen ze volgens hem hun onmisbare rol vervullen.