Hiv-medicijn is bittere pil voor Oegandese kinderen

Nieuws

Hiv-medicijn is bittere pil voor Oegandese kinderen

Hiv-medicijn is bittere pil voor Oegandese kinderen
Hiv-medicijn is bittere pil voor Oegandese kinderen

IPS

08 mei 2014

Slechts één op de drie kinderen in Oeganda die medicijnen tegen hiv nodig heeft, krijgt die ook. Aan kinderen wordt vaak niet verteld dat ze besmet zijn, waardoor ze medicijnen weigeren of weggooien.

Elke ochtend voor schooltijd en elke avond na schooltijd neemt Emmanuel (11) zijn antiretrovirale medicijnen. “Ze zijn erg zuur”, zegt de verlegen en vriendelijke jongen die geboren is met hiv. Zijn oma zorgt voor hem, omdat zijn ouders overleden zijn aan aids toen hij één jaar oud was. “Ik ben er nu aan gewend en vind ik het niet erg de medicijnen te nemen”, vertelt hij.

Emmanuel mag zijn medicijnen dan netjes innemen, voor veel van de 35.500 kinderen in Oeganda die behandeld worden voor hiv is het slikken van de dagelijkse medicijnen moeilijk. Vooral omdat ze vaak niet weten waarom ze die nodig hebben.

In december presenteerde de Oegandese onderzoeker Rachel Kuwuma tijdens een conferentie in Kaapstad het onderzoek Young Lives waaruit bleek dat het niet weten waarom medicijnen ingenomen moeten worden, een belangrijke oorzaak is van weigering bij kinderen.

“Eerst wist ik niet waarom ik medicijnen kreeg. Ik besteedde er niet veel aandacht aan gooide ze soms gewoon weg, in de wc”, zegt Mika (11) in het onderzoek dat zicht richtte op kinderen met hiv in Oeganda en Zimbabwe. In Oeganda kreeg in 2012 slechts één op de drie kinderen die medicijnen nodig had die ook daadwerkelijk, blijkt uit cijfers van de Verenigde Naties.

Tuberculose

Cathy Kakande werkt voor het Namugongo Fund for Special Children, een Oegandese organisatie die Emmanuel gratis medicijnen verstrekt. Ze is ook begeleider van de jongen en zijn oma. Kakande zegt dat het in Oeganda beleid is om kinderen pas op hun dertiende te vertellen over hun hiv-status. “We hebben tegen Emmanuel gezegd dat ‘dit zijn leven is en dat hij doodgaat als hij geen medicijnen neemt’,” zegt Kakande. “Hij neemt ze omdat hij geacht wordt dat te doen.”

Maar kinderen blijven kinderen en Edward Bitarakwate, directeur van de Elizabeth Glaser Paediatric AIDS Foundation, zegt dat onwetendheid kan leiden tot een weigering van kinderen om mee te werken. “Sommige medicijnen smaken erg vies en als je een kind niet uitlegt dat het een chronische ziekte heeft die behandeld moet worden, kan dat problemen opleveren.”

Sommige kinderen met hiv krijgen te horen dat ze tuberculose of een andere ziekte hebben. “Ze krijgen dan op een gegeven moment door dat er iets niet klopt. Ze hebben er bijvoorbeeld iets over gelezen en zeggen: het kan niet dat ik al vijf jaar TB heb”, zegt Bitarakwate.

Zelfstigmatisering

Net als in veel andere Afrikaanse landen waar aids veel voorkomt, krijgen kinderen in Oeganda de medicijnen meestal van verzorgers. Als een ouder, broer, zus of voogd gediscrimineerd wordt of bang is gemeden te worden omdat hij of zij wellicht hiv heeft, of een kind met hiv, bestaat er vaak aarzeling om kinderen medicijnen te geven of open te zijn over de besmetting.

Dit is een van de vele redenen waarom kinderen achterblijven in de strijd tegen hiv in Afrika. In 21 landen met veel besmettingen krijgt maar 34 procent van de kinderen antiretrovirale therapie. Onder volwassenen is dat 68 procent.

“Sommige moeders willen niet gezien worden met een tas medicijnen”, zegt Bitarakwate. Erger is het als het kind hiv heeft gekregen van de ouders. “Dan voelen ze zich schuldig.” Net als het virus, is ook zelfstigmatisering besmettelijk. “Een kind groeit op en komt erachter dat het deze vreselijke ziekte heeft, en dat zijn ouders hem dat niet eens willen vertellen omdat het iets slechts is”, zegt Bitarakwate.

Emmanuels oma, die een huis huurt in Kampala, wil niet dat haar buren erachter komen dat haar kleinzoon hiv-positief is, zegt Kakande. Ze is niet alleen bang, maar heeft het ook financieel zwaar. “Ze verdient 800 Oegandese shilling (minder dan een dollar) per dag met de verkoop van suikerriet en heeft moeite de huur te betalen”, zegt Kakande. “Ze eten maar één keer per dag. Soms neemt Emmanuel zijn medicijnen alleen met water in.”

Antiretrovirale medicijnen op een nuchtere maag kunnen misselijkheid veroorzaken. Gebrek aan voedsel wordt in het onderzoek Young Lives genoemd als een van de redenen waarom kinderen geen medicijnen nemen. Andere factoren zijn het niet weten waarom de medicijnen genomen moeten worden, de angst door anderen gezien of uitgescholden te worden, het niet kunnen voldoen aan verwachtingen van volwassenen en verlies van hoop bij kinderen die herhaaldelijk ziek zijn.

Volgens de studie hangen problemen met inname bij kinderen meestal af van hun sociale omgeving en de betrokkenheid van hun verzorgers.

Pinksterkerken

Een veel voorkomend probleem dat genegeerd wordt door onderzoekers, is de invloed van de pinksterbeweging in Oeganda, zegt Jacquelyne Alesi, programmadirecteur van het Oegandese Netwerk voor Jongeren met Hiv/Aids. “Daaraan zijn we tien kinderen kwijtgeraakt. Ze vroegen niet meer om medicijnen omdat ze geloofden dat ze zouden genezen door gebed.”

Emmanuel zal over twee jaar officieel horen dat hij hiv heeft. “Als we dat vertellen, zonderen kinderen zich soms af”, zegt Kakande. “Het is onze taak ze kracht te geven. Maar voor kinderen is dit heel moeilijk.”