Haaien weten waar hun "thuis" is

Hoe haaien het magnetisch veld van de aarde als gps gebruiken

baechi / Pixabay

Dat zeeschildpadden met hulp van het magnetische veld rond de aarde van duizenden kilometers hun weg terug kunnen vinden naar de stranden waar ze ooit uit het ei kropen, was al bekend. Nu hebben onderzoekers bewijzen gevonden dat ook haaien afhankelijk zijn van magnetische velden voor hun verre zeereizen.

‘Het was lang niet duidelijk hoe haaien erin slaagden te navigeren tijdens hun migratie naar bepaalde locaties’, zegt Bryan Keller van het kust- en marinelaboratorium van de Florida State University. ‘Dit onderzoek ondersteunt de theorie dat ze het magnetische veld van de aarde gebruiken om hun weg te vinden; het is de gps van de natuur’, aldus Keller, die ook projectleider is bij de stichting Save Our Seas

Onderzoekers wisten wel dat sommige haaiensoorten lange afstanden afleggen om jaar na jaar op zeer specifieke locaties terug te komen. Ze wisten ook dat haaien gevoelig zijn voor elektromagnetische velden. Als gevolg hiervan speculeerden wetenschappers al langer over de theorie dat haaien magnetische velden gebruikten om te navigeren. Maar de grote uitdaging was een manier te vinden om dit bij haaien te testen.

‘Eerlijk gezegd was ik verrast dat dit werkte’, zegt Keller. ‘De reden dat deze vraag al vijftig jaar speelt en onbeantwoord was, is dat haaien gewoon erg moeilijk te bestuderen zijn.’ De onderzoekers presenteerden hun bevindingen op 6 mei in het tijdschrift Current Biology.

Kaphamerhaai weet waar zijn “thuis” is 

De onderzoekers hadden bedacht dat het onderzoek gemakkelijker zou gaan bij kleinere haaien. Ze hadden daarnaast een soort nodig waarvan bekend is dat deze elk jaar terugkeert naar specifieke locaties. Keller en zijn collega’s kozen voor de kaphamerhaai (Sphyrna tiburo), uit de hamerhaaifamilie.

‘Het is de gps van de natuur.’

‘De kaphamerhaai keert elk jaar terug naar dezelfde estuaria (riviermondingen waar rivier en zee samenkomen, red.)’, vertelt Keller. ‘Dat laat zien dat de haaien weten waar hun “thuis” is en er van verre locaties naartoe kunnen navigeren.’

De vraag was of kaphamerhaaien die gerichte reizen konden maken door zich te baseren op een “magnetische kaart”. Om daar achter te komen, gebruikten de onderzoekers magnetische experimenten om twintig jonge, in het wild gevangen hamerhaaien te testen. In hun studies stelden ze de haaien bloot aan magnetische condities die locaties simuleerden die honderden kilometers verwijderd lagen van waar de haaien waren gevangen.

Dergelijke studies maken het mogelijk om voorspellingen te doen over hoe de haaien zich vervolgens zouden oriënteren als ze inderdaad op magnetische signalen vertrouwen.

Als het waar is dat haaien hun positionele informatie uit het aardmagnetisch veld halen, zo voorspelden de onderzoekers, dan zouden ze in het zuidelijke magnetische veld een noordwaartse oriëntatie laten zien en in het noordelijke magnetische veld een zuidwaartse oriëntatie. Dit komt doordat de haaien zouden proberen om de nagebootste verplaatsing te compenseren.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
De onderzoekers voorspelden dat er geen oriëntatievoorkeur zou optreden wanneer de haaien werden blootgesteld aan het magnetische veld dat overeenkwam met de plaats waar ze gevangen waren. En wat bleek: op het moment dat ze werden blootgesteld aan de magnetische velden – die binnen hun natuurlijke bereik lagen - handelden de haaien precies zoals voorspeld.  

Haaienpopulatie onderhouden

De onderzoekers verwachten dat dit vermogen om te navigeren op basis van het magnetische veld rond de aarde ook kan bijdragen aan de populatiestructuur van haaien. De bevindingen onder kaphamerhaaien helpen waarschijnlijk ook om prestaties van andere haaiensoorten te verklaren.

‘In een wereld waarin mensen vrijwel overal gps nodig hebben om te navigeren, is deze vaardigheid echt verbluffend.’

Eerder werd bijvoorbeeld ontdekt dat een grote witte haai tussen Zuid-Afrika en Australië migreerde en het jaar daarop terugkeerde naar exact dezelfde locatie.

Keller: ‘Hoe gaaf is het dat een haai 20.000 kilometer heen en weer kan zwemmen in een driedimensionale oceaan en terug kan keren naar precies dezelfde plek? In een wereld waarin mensen vrijwel overal gps nodig hebben om te navigeren, is deze vaardigheid echt verbluffend.’

In toekomstige studies zegt Keller dat hij de effecten op haaien wil onderzoeken van magnetische velden van antropogene – door de mens aangebrachte – bronnen, zoals onderzeese kabels. Zijn team zou ook graag onderzoeken of en hoe haaien ook tijdens hun dagelijkse gedrag op magnetische signalen vertrouwen, en dus niet alleen tijdens langeafstandsmigratie.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.