Hooggerechtshof VS geeft aasgierfondsen vrij baan

Het besluit, dat gisteren (maandag) bekend gemaakt werd, is een klap in het gezicht van Argentinië. Dat voert al jaren strijd met twee Amerikaanse hefboomfondsen in een poging een grote herstructurering van schulden te laten doorgaan. De afwijzing van de rechtbank heeft echter ook gevolgen voor andere landen die naar schuldverlichting zoeken.

“Ik ben nog steeds duizelig van dit nieuws”, zegt Eric LeCompte, directeur van Jubilee USA, een overkoepelende organisatie van religieuze anti-armoedegroepen. “Het gedrag van de hefboomfondsen wordt niet alleen goedgekeurd, het wordt zelfs aangemoedigd. Nu hebben ze juridische instrumenten in handen om ook landen als Ivoorkust en Zambia snel op de knieën te krijgen.”

Met de afwijzing van het beroep houdt het Hooggerechtshof een uitspraak van een lagere rechter in stand. Die besliste dat Argentinië 1,5 miljard dollar moet betalen aan schuldeisers. Een tweede besluit van het Hooggerechtshof geeft obligatiehouders bovendien de macht om banken wereldwijd te dwingen mee te werken aan het traceren van Argentijnse tegoeden.

Ontwikkelingsgeld

Op het spel staat de strategie van een klein aantal hefboomfondsen die vooral in de Verenigde Staten gevestigd zijn. Zij kopen schulden van arme landen, waarvan de kans klein is dat ze afbetaald worden, ver onder de nominale waarde op. Vervolgens proberen ze via de rechter af te dwingen dat de regeringen alsnog de volledige schulden met rente terugbetalen. Op die manier kunnen ze beslag leggen op overheidsinkomsten en internationaal ontwikkelingsgeld.

Deze fondsen gaan door met hun juridische strijd, zelfs als andere investeerders instemmen met schuldverlichting en genoegen nemen met een lager rendement, zodat het land in kwestie kan beginnen aan economisch herstel. Zelfs één investeerder of aasgierfonds kan voorkomen dat een schuldherstructureringsplan wordt uitgevoerd, want juridisch gezien kan zo’n overeenkomst alleen doorgaan met toestemming van alle schuldeisers.

Argentinië belandde in 2001 in een economische crisis en bleek niet meer in staat de staatsobligaties af te lossen. In de tien jaar daarna probeerde Argentinië twee keer de schuld af te waarderen. Hoewel 93 procent van de schuldeisers uiteindelijk daarmee akkoord ging, weigerden twee Amerikaanse hefboomfondsen, NML Capital en Aurelius. Zij stapten naar de rechter.

Extreme winsten

Critici vrezen dat het besluit van het Hooggerechtshof, dat de strategie van aasgierfondsen legitimeert, meer investeerders zal aanmoedigen zich met dergelijke constructies bezig te houden. “Dit gedrag leverde al de hoogste rendementen in de wereld op, en dit besluit maakt het acceptabel en nog winstgevender. Investeerders hoeven nu geen kostbare rechtszaken meer te voeren”, zegt LeCompte van Jubilee USA.

“Het is moeilijk te zeggen hoeveel investeerders hier in zullen stappen. Maar we kunnen aannemen dat ze geïnteresseerd zijn in acties die én wettelijk toegestaan zijn, én extreme winsten opleveren.”

Sommige analisten beweren dat het NML en Aurelius niet zozeer te doen was om het geld van Argentinië, maar eerder om het legitimeren van hun strategie op lange termijn. De potentiële negatieve gevolgen kunnen divers zijn. Tegoeden van arme landen en internationaal ontwikkelingsgeld kunnen bijvoorbeeld doelwit worden van roofzuchtige investeerders. En de activiteiten van multilaterale geldschieters zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF) of de Club van Parijs, die schuldverlichting voor 90 landen heeft gefaciliteerd, kunnen ernstig bemoeilijkt worden. Investeerders zullen waarschijnlijk tegen herstructurering van schulden zijn, omdat hun rendementen daarmee in het geding komen.

Internationaal lopen er diverse initiatieven om aasgierfondsen tegen te werken en een formeel internationaal arbitragesysteem in te stellen voor overheidsschulden. Onder meer het IMF en verschillende VN-organen zijn hiermee bezig. Ook het Amerikaanse Congres werkt aan wetgeving op dit terrein. Eerdere pogingen van het Congres om de activiteiten van de hefboomfondsen te reguleren, mislukten echter.