Inheemse Mexicanen in de aanval tegen Spaanse windmolens

Een groep van vijftig inheemse Mexicanen levert al jaren een strijd tegen een windmolenpark. Ze verhuurden hun grond aan een Spaans bedrijf, maar dat bedrijf nam een loopje met de wet. Bovendien betaalt het hen veel te weinig.

  • Adam Jones Ph.D. CC BY-SA 3.0 Inheems protestspandoek: Noch bedreigingen, noch agressies kunnen de strijd van het volk tegenhouden Adam Jones Ph.D. CC BY-SA 3.0

In Unión Hidalgo, een stadje van 12.000 inwoners in het zuiden van Mexico, komen elke laatste zondag van de maand vijftig inheemse comuneros samen in de schaduw van een boom. Comuneros zijn gebruikers van gemeenschappelijke landbouwgrond.

Tijdens hun maandelijkse vergadering maken ze daar afspraken over. Hoewel ze deze vergaderingen stopgezet waren in 1978, namen ze in 2012 ze de draad weer op, om de strijd aan te gaan tegen de windmolens.

Vanaf het plein waar ze vergaderen, zie je zowel naar het noorden als het oosten hun landbouwgrond, maar die lijkt nu alleen maar windmolens voort te brengen. De dichtstbijzijnde molen staat op amper 500 meter van het dorp.

Geldige contracten

Begin december, na een juridische strijd van drieënhalf jaar, kregen ze van de Landbouwrechtbank te horen dat de windmolens van het Spaanse Renovalia Energy mochten blijven staan.

De rechter erkende dat de grond landbouwgrond is, maar met de contracten die ze met het windmolenbedrijf hadden ondertekend, was niets mis, zei hij. Die contracten zijn volgens de comuneros illegaal omdat de raad ze niet ondertekend heeft. De raad ging in beroep tegen de uitspraak.

De ontbinding van de raad was een geschenk voor de politieke partijen. Die gaven in de jaren tachtig graag grond weg in ruil voor stemmen.

In 1964 besliste toenmalig president Adolfo López Mateos om ongeveer 68.000 hectare grond in deze zone tot gemeenschapsgrond om te vormen.

Daardoor werden ze eigendom van de inheemse gemeenschappen en zouden ze beheerd worden via de raad van comuneros.

Die raad kwam gedurende veertien jaar samen, tot in 1978, toen bij de verkiezing van een nieuwe commissaris sommige leden de winnaar niet erkenden. De raad werd ontbonden, maar de grond bleef gemeenschapsgrond.

De ontbinding van de raad was een geschenk voor de politieke partijen. Die gaven in de jaren tachtig graag grond weg in ruil voor stemmen.

De begunstigden dachten dat ze eigenaar werden van de grond maar de certificaten die de politici uitdeelden, gaven enkel het recht om op de grond aan landbouw te doen.

Die verwarring blijft tot vandaag duren. De comuneros die hectaren grond “verwierven”, vragen zich af waarom ze hun terrein niet mogen verhuren aan een bedrijf.

2000 hectare

Energiebedrijf Desarrollos Eólicos Mexicanos (Demex) en zijn Spaanse filiaal Renovalia Energy arriveerden in 2005 in Unión Hidalgo. Ze wilden er een windmolenpark van 2000 hectare realiseren.

Regalado,een van de laatste comuneros gaf toe nadat een Demex-vertegenwoordiger hem een baan als adviseur had aangeboden, een belofte die niet werd nagekomen.

‘Eerst, in 2007, kocht het bedrijf terreinen door iedereen apart te benaderen, via hostessen die de eigenaars niet met rust lieten’, zegt Juan Regalado, woordvoerder van de raad.

‘Toen ze er niet in slaagden de nodige hectaren bijeen te krijgen, kwam er in 2009 een loterij: ze deelden loten voor een Nissan-bestelwagen en andere geschenken uit aan wie zijn handtekening zette.

Een jaar later gaven ze tien kartons bier cadeau aan wie tekende.’

Regalado was een van de laatste comuneros die het huurcontract ondertekende. Hij gaf toe nadat een Demex-vertegenwoordiger was langs geweest en hem een baan als adviseur had aangeboden, een belofte die niet werd nagekomen.

Hij was niet de enige die misleid werd: een andere dorpeling kreeg de belofte van de bouw van een universiteit, aan nog een andere vertelden ze dat hij elke maand zou worden betaald, niet de 250 peso’s per hectare die hij nu jaarlijks betaald krijgt.

Contracten via bedrog

Het Spaanse bedrijf haalde de nodige gronden binnen ‘maar niet alleen verkreeg ze de contracten via bedrog, ze waren ook slecht opgesteld’, zegt Juan Antonio López, advocaat van de organisatie Project voor Economische, Sociale en Culturele Rechten (ProDESC).

‘Niet alleen verkreeg het Spaanse energiebedrijf de contracten via bedrog, ze waren ook slecht opgesteld’

‘Het bedrijf verzamelde de documenten en de certificaten, legde ze voor aan de notaris die de akten opstelde, en vervolgens legde men ze voor aan de grondeigenaar voor ondertekening, samen met de huurovereenkomst.’

Dat het bedrijf en het notariaat onder een hoedje hebben gespeeld, is niet bewezen. Maar de notarissen hadden de documenten moeten onderzoeken en hadden het bedrijf en de comuneros moeten verwittigen dat het niet mogelijk was de gronden te verhuren zonder de raad te raadplegen.

Het opstellen van de akten voedde het foute idee dat de comuneros de grond konden verhuren.

Onverwachte vrachtwagens

Begin 2011 kwamen ineens de eerste vrachtwagens, zonder dat de comuneros verwittigd waren. Wegen werden verhard en de fundamenten voor de molens werden aangelegd.

Dezelfde dag nog werd een bestuursraad van eigenaars opgericht. Die eiste een voorschot op het contractuele bedrag. Een deel van de raad, vooral ouderen, wilde de gemeenschap beschermen tegen de misbruiken van het bedrijf en vroeg een onderzoek naar de documenten en die van andere windmolenparken.

‘Het bedrijf begon de eigenaars aan te pakken, het bedreigde hen, intimideerde hen, het bood hen geld aan, het beloofde waterputten, watertanks, huisjes op hun grond. En zo zetten ze hun handtekening

Zo kwamen de tegenstrijdigheden aan het licht. Demex betaalde 10 tot 25 keer minder dan bij andere parken.

Het bedrijf bleek ook de gronden gehypothekeerd te hebben. Daardoor kon bijvoorbeeld Juan Regalado geen bankkrediet meer krijgen.

De comuneros vroegen overleg met het bedrijf. Dat liet weten dat er niets meer te onderhandelen viel, ze hadden de contracten ondertekend.

De acht maanden nadien beleefde Unión Hidalgo zeer woelige maanden. Tussen inwoners onderling ontstond ruzie, tussen jongeren en ouderen, tussen wie grond had en geen grond had.

‘Het bedrijf begon de eigenaars aan te pakken, het bedreigde hen, intimideerde hen, het bood hen geld aan, het beloofde waterputten, watertanks, huisjes op hun grond. En zo zetten ze hun handtekening’, zegt Regalado.

Politiegeweld

De tegenstanders probeerden met de hulp van mensenrechtenactivisten Bettina Cruz en Rodrigo Sánchez Miguel te verhinderen dat het windmolenpark werd gebouwd.

De comuneros vragen niet langer de stopzetting van de contracten, ze willen de zaak nu behandelen via de raad die in 1978 was ontbonden.

Toen de groep op 28 oktober 2011 langs de Pan-Amerikaanse weg wilde manifesteren, drukte de politie het protest hardhandig de kop in. Daarbij viel een dode. De agent die schoot, werd vrijgesproken.

Toen bij een andere manifestatie datzelfde jaar vijf betogers werden opgepakt, nam ProDESC de verdediging op voor Unión Hidalgo.

Met de komst van ProDESC veranderden de comuneros het geweer van schouder. Ze vroegen niet langer de stopzetting van de contracten, ze wilden de zaak nu via de raad van comuneros behandelen, de raad die in 1978 was ontbonden.

Op 11 juni 2013, een jaar na de nieuwe start van de raad, dienden de comuneros klacht in tegen Renovalia bij de Landbouwrechtbank. Daar verloren ze dus in december. Het is nu wachten op de uitspraak in beroep.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.