Internationaal Jaar van de Rijst raakt niet aan de kook
Hedirman Supian
31 mei 2004
Het Internationale Jaar van de Rijst is halfweg en in Azië maken de rijstboeren zich druk dat het themajaar van de Landbouw- en Voedselorganisatie van de VN zo goed als niks heeft opgeleverd. De Aziatische rijstboeren vangen nog steeds te weinig voor hun oogst. 'Meer vrijhandel' is de enige remedie die tot dusver wordt voorgesteld, maar critici noemen die formule net iets te eenvoudig.
Toen de VN 2004 uitriepen tot het Internationale Jaar van de Rijst, hadden velen gehoopt dat er oplossingen uit de bus zouden komen voor die zogenaamde ‘rijstcrisis’. Rijst - het belangrijkste voedingsmiddel voor de helft van de wereldbevolking - is namelijk een gewas in vrije val. De prijs daalt nu al enkele jaren op rij. Vooral de landbouwers in Azië worden zwaar getroffen door de neerwaartse trend. In dat deel van de wereld zorgt de rijstkorrel voor de helft van de inkomsten uit de landbouw.
Na een half jaar vergaderen is er nog steeds geen diagnose gesteld. Dat bleek
afgelopen week opnieuw tijdens een congres in Thailand, de grootste rijstexporteur ter wereld met 7,6 miljoen ton per jaar. Meer dan honderd experts en handelaars verzamelden in de hoofdstad Bangkok voor de Thailand Rice Convention. Er werd vooral gepraat over het opdrijven van de productie. Tegen 2020, zo werd meermaals gezegd, heeft de wereld een vijfde meer rijst nodig wegens de bevolkingsaanwas.
Sze Pang Cheung, campagnecoördinator voor Greenpeace in Peking, is bijzonder ontgoocheld over die eenzijdige benadering. Het belangrijkste probleem,
zeggen ook de Aziatische landbouworganisaties, is dat kleine rijstproducenten te weinig marge hebben en dat enkel internationale bedrijven uit Europa en de VS substantiële winst maken. Het was de zoveelste vergadering waarop de rijstboeren zelf niet uitgenodigd werden, zucht Sze. Het was een vergadering achter gesloten deuren.
Het antwoord van de experts luidt kortweg ‘meer vrijhandel’. In Azië worden steeds meer handelsbelemmeringen geslecht - en dat zou meer inkomsten moeten genereren. Maar bij rijst ligt dat zo eenvoudig niet. De kapitaalkrachtige landen in de regio (Japan en de Zuidoost-Aziatische markten) houden buitenlandse rijst angstvallig weg uit onderhandelingen over vrijhandel. Bovendien is het nog maar de vraag of naast de exporteurs ook de producenten een betere prijs zouden krijgen als er ook voor de rijst meer grenzen opengaan .
Greenpeace en andere ngo’s zeggen dat de sleutel tot de rijstcrisis ligt bij de prijszetting. De prijs voor een kilo rijst wordt steeds meer bepaald door de grote wetenschappelijke instellingen en multinationale bedrijven. Zij kunnen met wettelijke middelen als patenten de controle verwerven over de technologie die nodig is om commercieel rijst te verbouwen.
Afwachten of de rest van het jaar een diepgaand debat brengt. Er zijn nog tientallen gelegenheden, niet in het minst de Mekong Rijstconferentie in Hanoi in oktober. In de Filipijnen, Thailand en Indonesië worden in juli ‘Rock for Rice’ concerten georganiseerd. Misschien kan dat de zaak onder stoom zetten. (MM/PD)