Iran, een jaar onder Rouhani

“Ik vind dat Rouhani het er erg goed vanaf brengt”, zegt Hassan Niroomand, de 62-jarige directeur van een staalbedrijf in Teheran. “Hij heeft niet alle macht, maar heeft gebruik gemaakt van wat hij kan controleren, en ik ben hoopvol.”

Niroomand verwijst onder meer naar de nucleaire onderhandelingen, zijn leiderschapsstijl en initiatieven in de gezondheidszorg. “Hij weet hoe hij met de extremisten moet omgaan die van Iran een tweede Afghanistan willen maken.”

Maar niet alle Iraniërs zijn het eens met die positieve kijk. “Iedereen zegt dat hij beter is dan zijn voorganger, maar ik zie het verschil niet”, zegt Fariba Hosseini, een 39-jarige studente die momenteel werkloos is. “De prijzen zijn nog altijd hoog en meisjes worden lastiggevallen omtrent het dragen van een hoofddoek. Ik denk niet dat het leven beter wordt.”

Rouhani beloofde bij zijn aantreden de economie aan te zwengelen en het conflict over het Iraanse nucleaire programma op te lossen. Hoewel de economie blijft hinken door sancties en het beleid van de voorgaande regering, stemmen kleine verbeteringen de bevolking hoopvol.

Psychologisch effect

“De inspanningen van Rouhani en zijn team om de sancties te verminderen via nucleaire onderhandelingen hebben tot nog toe kunnen vermijden dat de export van ruwe olie verder aan banden wordt gelegd”, zegt Sara Vakhshouri, energiedeskundige en voormalig adviseur van de National Iranian Oil Company. “Dat had niet meteen een significant effect op de economie, maar het heeft wel een positief psychologisch effect gehad op de bevolking.”

De Iraanse export van olie, goed voor bijna de helft van de overheidsinkomsten, werd meer dan gehalveerd in 2012 na strikte Amerikaanse en Europese sancties tegen de Iraanse olie- en bankensector. De Iraanse munt ging in vrije val en verloor meer dan de helft van zijn waarde.
Maar sinds in november het interimakkoord gesloten werd, waarbij Iran zijn nucleaire programma stopzet in ruil voor enkele versoepelingen van de sancties, heeft de munt opnieuw aan waarde gewonnen en is de inflatie teruggedrongen. Ook de economie doet het iets beter dankzij het vrijgeven van een aantal Iraanse rekeningen in het buitenland en maatregelen van Rouhani om internationale investeerders aan te trekken. Toch zullen die op afstand blijven tot zeker is dat het land zich uit de wurggreep van de sancties kan verlossen.

Mensenrechten

Intussen stellen internationale mensenrechtenorganisaties de groei in het aantal executies aan de kaak, en het feit dat journalisten en activisten die onder de vorige president Ahmadinejad zijn opgepakt nog steeds gevangen zitten.

De Iraanse minister van Cultuur Ali Jannati haalde vorig jaar de krantenkoppen met zijn oproep om Facebook en Twitter toegankelijk te maken voor Iraniërs. Maar hoewel zowel hij net als Rouhani kritiek heeft op de manier waarop de staat het privéleven van de Iraniërs controleert, blijven de conservatieve krachten stevig greep houden op de Iraanse maatschappij.

“Er zijn een aantal groepen binnen het regime die niet blij zijn met de manier waarop de zaken zich ontwikkelen, en die het voor Rouhani zo moeilijk mogelijk maken om zijn doelen te bereiken”, zegt Ali Reza Eshraghi, voormalig hoofdredacteur van verschillende hervormingsgezinde kranten.

Geduld

Volgens Eshraghi heeft Rohani geen controle over de wetgevende en rechterlijke macht, maar heeft hij getoond dat hij goed is in onderhandelingen achter gesloten deuren. “Rouhani en zijn team willen moderniseren, maar ze doen dat niet via radicale verklaringen of harde druk op hun politieke tegenstanders”, zegt hij. “Hij onderhandelt discreet en smeedt overeenkomsten.”

Bovendien weet de bevolking hoe moeilijk de situatie voor de president is. “De mensen hebben gematigde verwachtingen”, zegt Eshraghi. “Ze zijn realistisch over de kansen van Rohani om zijn doelstellingen te bereiken.”

Maar de grote vraag is of de bevolking zo geduldig blijft, zeker als de regering-Rouhani er niet in slaagt om een nucleaire deal te sluiten die een groot deel van de sancties kan doen verdwijnen.