Japanse bedrijven stilaan vrouwvriendelijker
Suvendrini Kakuchi
17 mei 2005
De vergrijzing dwingt Japanse bedrijven steeds meer vrouwen in dienst te nemen. Maar voorlopig dringen ze enkel door tot het middenkader, omdat bedrijven zwangerschappen nog steeds als een groot obstakel beschouwen.
Japanse bedrijven werven bijna enkel mannen aan voor topfuncties. Traditioneel krijgen vrouwen hoogstens kortetermijncontracten en moeten ze beperken tot uitvoerend werk en thee zetten. Dat cliché is nog steeds geen geschiedenis, maar in grote bedrijven wordt het langzaam doorbroken.
De Japanse supermarktketen Takashimaya bewijst dat vrouwen steeds meer doorstoten naar het middenkader. Het bedrijf heeft een plan en een groeipad vastgelegd om meer vrouwen op de bedrijfsladder te krijgen. “Met succes”, zegt manager Yoshio Murata, een lid van de syndicale delegatie van het bedrijf. Er is duidelijk een trend om vrouwen, vooral twintigers, jobs met verantwoordelijkheid te geven. Vrouwen maken nu 40 procent uit van de managers die de winkels runnen. Enkele jaren geleden was dat nog maar tien procent. Maar aan de top van het bedrijf zijn er geen vrouwen te bespeuren.
Steeds meer Japanse bedrijven beseffen dat ze vrouwen nodig hebben. Dat heeft te maken met de vergrijzing. De Japanse bevolking krimpt: van de huidige 127 miljoen zullen er naar verwachting in 2050 nog maar 109 miljoen overblijven. Over 20 jaar is een derde van de Japanse bevolking ouder dan 65 - nu is dat nog 18,5 procent.
Japanse bedrijven hebben geen keuze meer, maar dat betekent niet dat de vrouwen binnen zijn. Het is waar dat vrouwen meer dan vroeger ernstig genomen worden, zegt Yoko Yamaguchi van de dienst internationalisering van Rengo, Japans grootste vakbond. Maar er moet nog veel gebeuren eer een echte carrière mogelijk wordt.
De belangrijkste hindernis voor een ambitieuze Japanse vrouw heet kinderen. Een zwangerschap wordt onder het management nog steeds beschouwd als een onoverkomelijk probleem.
Ook dat is aan het veranderen, meent Hitomi Nishihara, een arbeidsnalust bij Recruit Company, het grootste human resource bedrijf in Japan. De meeste bedrijven weigerden te investeren in vrouwen omdat ze vinden dat hun investering verloren gaat als ze trouwen of kinderen krijgen. Nu de vergrijzing dreigt, accepteren steeds meer bedrijven dat ze flexibel moeten zijn. Meer en meer bedrijven doen inspanningen om vrouwen na een zwangerschap aan het werk te houden. Ze doen dat, zegt Nishihara, door kortere werkdagen in te voeren. Of een regeling waarbij vrouwelijke werknemers die in zwangerschapsverlof zijn op de hoogte worden gehouden van nieuwe ontwikkelingen op het werk. Daardoor kunnen ze de draad meteen weer opnemen.