Kameroen trekt van leer tegen separatisten

Vissers trekken hun boot aan wal aan de Kameroense kust. Op de achtergrond een olieplatform. De opbrengsten van de olieproductie vloeien rechtstreeks naar de staatskas in Yaoundé.

Els Thissen (CC by-nc-sa 2.0)

De nieuwe wet verbiedt publieke bijeenkomsten, straatprotest en elke actie die de regering een verstoring van de vrede vindt. Het is duidelijk dat hiermee niet alleen moslimextremisten aangepakt kunnen worden, maar ook de Southern Cameroons National Council (SCNC). Deze beweging ijvert voor de onafhankelijkheid van “Zuidelijk Kameroen”. Meer dan een kwart van de Kameroense bevolking spreekt Engels.

De problemen stammen uit de negentiende eeuw toen westerse mogendheden Afrika verdeelden. In 1961 voegde het zuidelijk deel van Brits-Kameroen zich bij de Républic du Cameroun, een Frans mandaatgebied dat een jaar eerder onafhankelijk was geworden.

Olie

Maar de onvrede in de Engelssprekende regio’s, die meer controle willen krijgen over de exploitatie van hun grondstoffen, bleef bestaan. De separatisten menen dat ze door de regering op ongelijke voet worden behandeld, wat geleid zou hebben tot de verarming van het gebied en zijn bevolking, en de verschraling van haar culturele erfgoed.

Een vaak gehoorde bron van ergernis en woede bij de zuiderlingen is dat de olie-ontginning volledig in handen van de staat is. ‘De Kameroense nationale oliemaatschappij SNH domineert deze sector’, meldt ook het Natural Resource Governance Institute (NRGI), dat het land een onvoldoende geeft op vlakken als milieu, veiligheid, kwaliteitscontroles en rapportering.

Bovendien verschaft Kameroen erg weinig informatie over zijn ontginnende activiteiten, aldus het NRGI. Zoeken naar olie, de productie en raffinage gebeuren allemaal in het zuiden van Kameroen, terwijl de inkomsten hieruit rechtstreeks wegvloeien naar de staatskas in hoofdstad Yaoundé.

Arrestaties

Tegen deze achtergrond van communautaire spanningen tekende president Paul Biya eind vorig jaar de beruchte antiterrorismewet. Sindsdien heeft de SCNC geen enkele grote vergadering meer kunnen organiseren.

Bij een poging op 3 april werden de plaatsvervangend voorzitter van de SCNC en zes anderen gearresteerd. ‘Ze hebben ons geslagen en naar het politiekantoor gebracht, waar we vier dagen in de cel hebben gezeten’, getuigt Andrew Kang, die zijn huis voor deze vergadering ter beschikking had gesteld.

De regering heeft de nieuwe wet gepresenteerd als wapen in de strijd tegen terreurorganisatie Boko Haram. ‘Maar iedereen weet dat de wet er gekomen is om activiteiten van onze beweging te verbieden’, verklaart Martin Fon Yembe, mensenrechtenactivist en SCNC-lid.

Een Amerikaans overheidsrapport van 2013 over de mensenrechten in Kameroen verwees onder andere naar foltering en misbruik door de veiligheidsdiensten en het onzeggen van een eerlijk openbaar proces. ‘Hoewel de regering enkele stappen heeft gezet om de daders binnen de veiligheidsdiensten te vervolgen, blijft straffeloosheid een probleem’, zo staat in het rapport te lezen.

Intussen leven duizenden Kameroeners in ballingschap in Europa en de VS, en zijn duizenden anderen op de vlucht vanwege hun steun aan de separatistische beweging.

De regering-Biya van haar kant schetst een fraaier beeld van het land. In haar document “Cameroun Vision 2035” schetst ze een langetermijnvisie met het consolideren van de democratie, het versterken van de nationale eenheid, economische ontwikkeling en het scheppen van meer werkgelegenheid.

Volgens een driejarenplan dat Kameroen in december presenteerde, zal het land 1,75 miljard dollar uitgeven ‘om de onmiddellijke noden van de bevolking te lenigen’, met een focus op sectoren zoals weginfrastructuur, gezondheidszorg, landbouw, energie en veiligheid.

Franse hegemonie

De laatste ontwikkeling in de kwestie van Zuid-Kameroen is de aankondiging van Engelstalige advocaten dat ze binnenkort een conferentie zullen houden in Bamenda. ‘Het idee is om strategieën te bepalen om het gewoonterecht te behouden en een pad uit te stippelen naar een Zuidelijk Kameroens territorium’, meldde de Cameroon Concord.

Het nieuws kreeg online een enthousiast onthaal. ‘Dit is het soort actie dat gemarginaliseerde Engelstalige mensen willen horen’, zo luidde een reactie. ‘Ik hoop dat de advocaten hun intelligentie zullen gebruiken en hun eed niet vergeten. We zullen nooit onder Franse hegemonie leven’, schrijft iemand anders.