Kindhuwelijken houden Mozambikaanse vrouwen arm

Angelina Chiziane begint de dag met eten maken voor haar man. Ze leeft in Gaza, op zo’n 200 kilometer van de hoofdstad Maputo. Vervolgens begint ze aan een tocht van zo’n drie kilometer naar de dichtstbijzijnde rivier om water en brandhout te halen. Als ze thuiskomt, vertrekt ze met haar twee kinderen naar de boerderij om er te werken. Angelina is amper zeventien, maar dit is haar leven en ze heeft het nooit anders gekend.

Uit cijfers van Forum Mulher, een koepel van vrouwenorganisaties in Mozambique die 340.000 euro steun krijgt van de Vlaamse overheid, blijkt dat de helft van de vrouwen tussen 20 en 24 jaar in het land getrouwd zijn toen ze jonger dan achttien waren. Bij 14 procent is dat zelfs nog vroeger: Angelina Chiziane trouwde voor haar vijftiende verjaardag.

Gendergelijkheid

Forum Mulher ijvert sterk voor meer bescherming van jonge meisjes en van de positie van de vrouw in de samenleving en de politiek. Nzira Deus, die voor het forum werkt, zegt dat ‘opleiding en politieke participatie de sleutel zijn. Vrouwen met macht kunnen de situatie van de vrouw in Mozambique aanzienlijk verbeteren.’

Vorige maand stelde Forum Mulher de resultaten voor van een studie naar de positie van de vrouw in Mozambique tussen 2005 en 2015. Daaruit bleek dat, hoewel Mozambique een snelle economische ontwikkeling doormaakt, hetzelfde niet kan gezegd worden voor gendergelijkheid. Het aantal vrouwen in politieke functies is weliswaar stelselmatig gegroeid: zo steeg het aantal vrouwelijke parlementsleden van 29 procent in 1997 tot 39 procent in 2014. Maar die emancipatie zette zich nog niet door in andere sectoren van de economie en de samenleving.

Vicieuze cirkel

De grote meerderheid van de vrouwen in het land zijn landbouwer, en daardoor worden ze disproportioneel hard getroffen door de extreme armoede die het land nog steeds teistert. Kindhuwelijken dragen bij tot een vicieuze cirkel. De praktijk blijft bestaan, ondanks de ‘negatieve impact op persoonlijk, maatschappelijk en economisch niveau’, zegt Deus. ‘De strijd tegen kindhuwelijken is daarom een prioriteit voor ons. Als meisjes stoppen met school om te trouwen, blijven ze arm en hun kinderen zullen geen beter leven hebben dan hun ouders.’

‘De strijd tegen armoede en de strijd tegen kindhuwelijken gaan hand in hand.’

Veel deskundigen zijn het daarom eens dat de strijd tegen armoede en de strijd tegen kindhuwelijken hand in hand gaan. ‘Studies zoals deze zijn levensbelangrijk omdat ze de grootte van het probleem aanduiden’, zegt de Keniaanse deskundige Dan Mwangangi.

‘Een groot aantal vrouwen in Mozambique heeft geen opleiding gekregen, en blijft daarom ondervertegenwoordigd in de beleidsvorming, zowel economisch, politiek als sociaal. Maar liefst 60 procent blijft ongeletterd.’

Tafelbankieren

Toch is voor die vrouwen niet alles verloren, zegt hij: in Kenia is bijvoorbeeld bewezen hoe simpele economische samenwerkingsverbanden het leven van duizenden vrouwen ingrijpend kunnen veranderen.

De Joyful Women Organisation (JOYWO) is zo’n samenwerkingsverband. Meer dan 150.000 vrouwen zijn onder de koepel van de organisatie economische activiteiten gestart in groepjes van 15 tot 35 leden. Het centrale concept is ‘tafelbankieren’: iedereen legt letterlijk een som op tafel, die onmiddellijk beschikbaar is voor leningen, bijvoorbeeld voor landbouwmateriaal of een auto.

‘Het geld gaat nooit van hand tot hand: alle leden volgen de transactie’, zegt Irene Tuwei, lid van de Chamgaa bankgroep. ‘Vrouwen kunnen grootse zaken verwezenlijken met erg weinig geld; wat ze nodig hebben is een richting en steun. Mijn eerste bijdrage was amper 2 dollar. Nu, vier jaar later, heb ik 1000 dollar aan spaargeld.’