Klimaatverandering verslechtert voedselzekerheid Afrika

Dat was het resultaat van een conferentie over klimaatverandering die deze week in Kaapstad werd gehouden. De discussie was georganiseerd door de Zuid-Afrikaanse cultuurorganisatie Fynbos Stichting en de Nieman Stichting voor Journalistiek aan het Amerikaanse Harvard.
Het verband is niet eenvoudig, legde Gina Ziervogel uit, senior onderzoeker aan de Climate Systems Analysis Group aan de Universiteit van Kaapstad. “Vaak leggen mensen niet eens de link tussen een misoogst en het veranderde weer.” Maar de invloed wordt er niet minder om: de klimaatverandering bedreigt de beschikbaarheid van en de toegang tot voedsel.

Misoogsten

Allereerst de oogst. “Extreem weer, zoals overstromingen of droogtes, kunnen negatieve gevolgen hebben voor de productie. Boeren halen daardoor kleinere oogsten binnen, waardoor ze elders extra voedsel moeten kopen. Dat bevat vaak minder voedingstoffen, wat hun gezondheid beïnvloed.”
Ziervogel was een paar jaar geleden in Lesotho. “De maïsoogst werd er vernield door plotselinge vorst.” Ook wegen kunnen door extreem weer onberijdbaar worden, waardoor het voedsel niet op de markt komt.
Zelfs de verschuiving van de seizoenen kan vervelende gevolgen hebben. “Het gaat niet alleen over meer of minder regen. Als het regenseizoenen eerder of later begint, of als het opeens gaat regenen als het nog droog zou moeten zijn, heeft dat veel grotere schade tot gevolg.”

Uitdroging

Soms gaat er vruchtbaar land verloren doordat het grondwaterpeil zakt en de zeespiegel stijgt. De grond wordt daardoor te droog of te zout om er nog voedsel op te verbouwen. Boeren kunnen hun methoden veranderen, zoals overstappen op sorghum dat hittebestendiger is, maar “het is de vraag of hele gemeenschappen zomaar hun eetgewoonten zullen veranderen”, aldus Ziervogel.
Ook plagen kunnen opduiken of verergeren door klimaatverandering, legde professor Onesmo ole-MoiYoi van het Internationaal Centrum van Insectenfysiologie en Ecologie uit. “Zoals de woestijnsprinkhaan. Ik heb een uitbraak van sprinkhanen gezien. Ze eten alles wat ze kunnen vinden en vernietigen hele akkers in een paar dagen tijd.” Zo’n plagen komen maar eens in de zeven jaar voor, daarom onderneemt de wereld geen actie.
Niet alleen gewassen worden aangetast door klimaatverandering, benadrukt Ziervogel. “Ook visbestanden in Afrikaanse meren nemen af - niet door overbevissing maar doordat de temperatuur stijgt en daardoor het waterpeil daalt.”