Kunnen kinderen van vluchtelingen op 1 september naar school?

In juli werden 2975 asielaanvragen ingediend. In augustus overstijgt het aantal asielaanvragen de capaciteiten van de Dienst Vreemdelingenzaken. De nieuwkomers bestaan uit mannen, vrouwen en kinderen. Deze kinderen zijn leerplichtig.

De leerplicht geldt voor iedereen in België: ook voor niet-begeleide minderjarigen, kinderen van asielzoekers, vluchtelingen en mensen zonder papieren (die geen aanvraag deden of wiens aanvraag geweigerd werd).

Iedereen valt deze zomer uit de lucht

‘Onze ministers van Onderwijs weten dus dat bij een stijging van het aantal mensen die legaal of illegaal op het grondgebied verblijven, er een evenredig schoolaanbod moet zijn’, vertelt Vanderslycke.

‘We stellen vast dat iedereen deze zomer uit de lucht valt. Er is, voor zover wij weten, geen enkel signaal gestuurd naar het onderwijs noch naar andere domeinen dat er wellicht iets stond te gebeuren waarop ze zich moesten voorbereiden.’

‘Al sinds twee jaren kampen we met plaatstekort voor de gekende groep. Dit herhaalt zich nu met de nieuwkomers. Er ontbreekt een waarschuwingssysteem dat op lange termijn kijkt en dit soort zaken en al zijn consequenties inschat. Want de consequenties zijn groot.’

Leerplichtige leerlingen zonder school

Vanderslycke voorspelt dat we in het komend schooljaar te maken krijgen met leerplichtige leerlingen die niet op schoolbanken terechtkomen.

‘Wij kunnen bij ORBIT als sociaal-culturele beweging scholen oproepen om hun verantwoordelijkheid op te nemen. Maar zij zullen, terecht, hun vragen stellen bij de middelen en voorzieningen die de overheid daarvoor wilt inschakelen.’

Miet Maes van Basisschool De Mozaïek in Gent: ‘Bij ons op school melden zich nu nieuwkomers. We hebben al bepaalde klassen waar we geen plaats meer hebben. Dus er zal een moment zijn dat we mensen moeten weigeren. Wij zullen dan wel kijken welke scholen nog plaatsen hebben, maar meer kunnen we niet doen.’

Er is specifieke deskundigheid nodig voor kinderen die oorlogssituaties hebben meegemaakt

‘Wat ontbreekt zijn niet enkel leslokalen en ‘gewone’ leerkrachtencapaciteit. Er is ook deskundigheid nodig om leerlingen op te vangen die bijvoorbeeld een lange, traumatische vluchtperiode achter de rug hebben en die al lang niet meer naar school geweest zijn. Er is deskundigheid nodig om hen terug in te werken in een normaal lesaanbod’, benadrukt Vanderslycke.

Zo worden in Basisschool De Mozaïek kinderen die net toekomen in België ongeveer twee weken opgevangen in een onthaalklas, waar een veilige en geborgen sfeer wordt gecreëerd. Ook nadat ze in een reguliere klas zijn geïntegreerd, krijgen de kinderen een paar uur per week extra taalbijstand.

‘Er zijn enkele schitterende leerkrachten die experimenteren op dit vlak,’ vertelt Vanderslycke ‘maar in tijden zoals deze, waar er een influx is van een groot aantal kinderen die oorlogssituaties hebben meegemaakt –een aantal dat toeneemt– moet die deskundigheid kunnen worden doorgegeven of aangeworven. Tot nu toe bestaat daarover geen duidelijk plan.’

Over hoeveel kinderen gaat het?

Het is onduidelijk hoeveel leerplichtige kinderen het land zijn binnengekomen. Zelfs voor het kabinet van Onderwijs is het moeilijk om aan cijfers te geraken.  

‘De informatie is er, in de statistieken van de Dienst Vreemdelingenzaken en van het Commissariaat Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen. Zij zouden een soort barometer kunnen voorzien. Maar een beleidskader ontbreekt’, zegt Vanderslycke.

‘We hebben instrumenten nodig waarmee mensen elkaar snel kunnen vinden, over de grenzen van de administraties en de kabinetten heen. Die zijn er niet. We hebben dit dus aan onszelf te danken.’

De crisis als een hefboom voor verandering

‘Ik denk dat we voor een kans staan om het domein van onderwijs, maar ook van wonen, welzijn en gezondheid op te krikken’, vertelt Vandersleycke. ‘Het draagvlak bij het publiek is er. Laten we dat dan ook gebruiken.’

‘Ik denk dat een Vlaamse minister die vandaag de nek uitsteekt en een aantal extra beslissingen neemt en investeringen doet, applaus krijgt van de bevolking. Ik zou echt niet wachten tot maart 2016 om daaraan te beginnen.’

Zachte aanpak voor de Syriër, harde aanpak voor de rest?

Vanderslycke: ‘Theo Francken heeft duidelijk gezegd dat hij fors blijft inzetten op terugkeer. Ook daarop zal hij scoren, want het maatschappelijk draagvlak om mensen uit te wijzen is er ook. Door de media-aandacht die nu gaat naar de nieuwe crisis hebben we veel minder aandacht voor wat gebeurt bij degenen die niet erkend zijn of uitgewezen worden.’

‘De echte vluchteling – de Syriër en de Irakees en het ISIS slachtoffer – daarover willen we het hebben. Maar het is niet omdat er nu nieuwe instroom is dat onze oude problemen voorbij zijn.’

‘Waar ik heel beducht voor ben, is dat we terugkeren naar de tijd waar we het alleen maar wilden hebben over de echte vluchtelingen. En al de anderen mochten toch wel hard aangepakt worden en de deur gewezen worden.’

‘Mensenrechten  gelden voor iedereen. Als we daarvan afwijken, denk ik dat we een scenario krijgen met meer geweld, meer hardhandige aanpak en waar burgers zich persoonlijk gaan keren tegen de centra en de vluchtelingen. In Duitsland en Zweden is dit al bezig.’

‘Het politiek discours moet verzamelend en verbindend blijven. Leerplicht is er voor iedereen. Niet alleen voor erkende vluchtelingen.’