Latijns-Amerika aarzelt over hernieuwbare energie

Groene energie is de enige oplossing, zeggen experts. Studies laten zien dat deze twee doelen binnen bereik liggen, omdat de regio een groot potentieel heeft aan hernieuwbare energie. Naast transport en landgebruik, is elektriciteitsopwekking in de regio een van de onopgeloste uitdagingen in de strijd tegen de klimaatverandering. De vraag is echter hoe het aandeel hernieuwbare energie kan groeien in relatie tot de toenemende binnenlandse vraag.

‘De infrastructuur in de regio wordt nog steeds gebouwd op twintigste-eeuws wijze, terwijl onze huidige eeuw om iets heel anders vraagt’, zegt Joseluis Samaniego, een Mexicaanse expert die directeur is van het de divisie Duurzame Ontwikkeling en Menselijke Nederzettingen van de Economische Commissie voor Latijns-Amerika en het Caraïbische Gebied (CEPAL).

Elektriciteit is van groot belang voor de nationale plannen (INDC’s) die landen voor de klimaattop in december in Parijs moeten opstellen. In die plannen geven ze aan hoe ze de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen willen beperken.

Robuust energiebeleid

Volgens de studie Rethinking Our Energy Future van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB), moet de regio de geïnstalleerde capaciteit verdubbelen voor 2050. Er bestaat echter nog steeds een sterke afhankelijkheid van olie, kolen en aardgas, energiebronnen die de broeikasgassen veroorzaken die leiden tot de opwarming van de aarde.

Dat doet de vraag rijzen voor welke infrastructuur Latijns-Amerika kiest als het gaat om de toekomst. Volgens de studie van de IDB, is het potentieel aan energie uit wind, waterkracht, zon, biomassa en aardwarmte zo groot, dat slechts 4 procent daarvan aangeboord hoeft te worden om aan de energiebehoefte in 2050 te voldoen.

In de afgelopen jaren heeft de regio echter geïnvesteerd in vuilere energiebronnen. Hoewel waterkrachtcentrales al tientallen jaren de belangrijkste energiebron zijn in Latijns-Amerika, laten de meest recente cijfers zien dat hun aandeel in de energiemix slinkt. In 2013 was het aandeel volgens de Latijns-Amerikaanse Energieorganisatie (Olade) 38 procent. Aardgas groeide naar 40 procent.

De Latijns-Amerikaanse landen moeten die trend keren als ze meer ambitieuze en realistische doelen in hun INDC’s willen opnemen. Alleen een robuust energiebeleid maakt het mogelijk om adequate doelen te stellen, zeggen ook experts.

Transitie

Tot nu toe heeft alleen Mexico zijn INDC officieel gepresenteerd, terwijl Chili, Colombia en Peru vooruitgang laten zien. Alle landen moeten hun nationale plannen voor 1 oktober inleveren, zodat ze kunnen worden opgenomen in het nieuwe, bindende universele verdrag dat in december in Parijs goedgekeurd moet worden.

‘Latijns-Amerika moet zich, net als de rest van de wereld, richten op het ontwikkelen van een infrastructuur voor hernieuwbare energie en minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen’, zegt Santiago Ortega, een Colombiaanse ingenieur die gespecialiseerd is in hernieuwbare energie.

Ortega, die ook les geeft aan de Ingenieursschool in de noordwestelijke Colombiaanse regio Antioquia, wil een balans zien tussen kleine, minder invasieve plaatselijke projecten en megaprojecten zoals grote dammen die energie kunnen opslaan en zo betrouwbare levering kunnen garanderen. ‘Financiën zijn altijd schaars. Ze moeten daarom geïnvesteerd worden op de meest intelligente manier’, zegt Ortega.

Gebeurt dat niet, dan kan energieopwekking duur worden. Met een CO2-intensieve economie zoals we die nu kennen, zou dat oplopen tot 90 biljoen dollar, of gemiddeld 6 biljoen per jaar. Die investeringen zijn nodig in infrastructuur in steden, in de landbouw en in energiesystemen in de komende vijftien jaar, staat in het rapport Better Growth, Better Climate van New Climate Economy. 

Het rapport stelt echter ook dat jaarlijks slechts 270 miljard dollar nodig is om de wereldwijde transitie naar een CO2-arme economie te versnellen via schone energie, compactere steden, beter openbaar vervoer en slimmer landgebruik.

Schoon vervoer

In Latijns-Amerika moet er dan nog wat werk verzet worden. Uit de cijfers van Olade uit 2013, blijkt dat olie goed is voor 49 procent van de primaire energie in de regio, aardgas voor 26 procent en kolen voor 7 procent. Slechts 6 procent van de primaire energie komt uit waterkracht. Biomassa, en andere hernieuwbare bronnen missen in het plaatje.

Volgens Pablo Bertinat, directeur van het Observatorium voor Energie en Duurzaamheid aan de Nationale Technische Universiteit van Argentinië, gaat bijna de helft van die energie naar de transportsector. ‘In de transportsector draait alles om infrastructuur’, zegt Bertinat. ‘Een groot deel van het publieke geld in de regio wordt geïnvesteerd in infrastructuur die gericht is op het consolideren van een energie-intensieve manier van transport.’

Als voorbeeld noemt hij het vrachtvervoer. In Argentinië wordt 75 procent van de goederen vervoerd per vrachtwagen. In Frankrijk en de Verenigde Staten is dat slechts 20 procent. Daar wordt de voorkeur gegeven aan rivieren of spoorwegen.

Verandering is ook nodig in steden. Araya roept op tot een modern en schoon openbaar vervoer, met elektrische voertuigen. ‘Het ontbreekt ons aan verbeeldingskracht’, zegt Araya, hoofd van de Costa Ricaanse denktank Nivela. ‘Zowel de politiek als het bedrijfsleven zien nog niet in dat we moeten investeren in modern en schoon transport.’