Leven in een van de vuilste steden ter wereld

‘We halen alleen het nieuws als een van de meest vervuilde steden ter wereld’, klaagt Adriana Vallejo, lerares aan het Centro Educativo Manuel Felix Peña, een plaatselijke school. Vallejo verwijst naar de lijst met de tien meest vervuilde plaatsen ter wereld, die om de paar jaar wordt samengesteld door het New Yorkse Pure Earth (vroeger Blacksmith Institute).

In het laatste rapport uit 2013 staat Bajos de Haina op de derde plaats, achter Dzerzjinsk (Rusland) en Tsjernobyl (Oekraïne), waar in 1986 door een ongeluk met een kerncentrale een van de ergste milieurampen uit de geschiedenis plaatsvond. ‘De overheid heeft geen aandacht voor het milieuprobleem‘, zegt Vallejo. ‘En zelf kunnen we er nauwelijks iets aan doen.’

Geluidsoverlast

Volgens de Armoedekaart van de Dominicaanse Republiek 2014 is een derde van de gezinnen in de stad met 159.000 inwoners arm. ‘Bedrijven helpen soms om de situatie te verbeteren, maar alleen met kleine gebaren’, zegt ze. ‘Zoals bij het renoveren van de faciliteiten bij de school. Dat heeft de olieraffinaderij gedaan.’

Vallejo woont al 25 jaar in Haina. ‘Als de situatie uit de hand loopt, gaan we de straat op. Dat is al gebeurd toen afval op de stortplaats verbrand werd en er een rookgordijn over de stad hing.’

De industrie in de Dominicaanse republiek stoot elk jaar tonnen formaldehyde, lood, ammonium en zwavelzuur uit.

De maakindustrie, chemische, farmaceutische en metallurgische industrie, elektriciteitscentrales en de olieraffinaderij, de enige in de Dominicaanse Republiek, stoten gezamenlijk elk jaar 9,8 ton formaldehyde, 1,2 ton lood, 416 ton ammonium en 18,5 ton zwavelzuur uit.

De thermo-elektrische centrale in de stad produceert meer dan de helft van de elektriciteit die nodig is voor de industrie en de 9,3 miljoen inwoners van het land.

Fabrieken dumpen afval in rivieren en zee. Maar ook geluidsoverlast heeft invloed op de menselijke gezondheid. In wetenschappelijke studies wordt gewaarschuwd dat een meerderheid van de plaatselijke bevolking last heeft van kwalen als astma, bronchitis, griep en acute diarree.

Geen recyclage

De grootste problemen in de stad zijn lucht- en watervervuiling en geluidsoverlast. Waar nu tonnen afval liggen, was dertig jaar geleden een bos. ‘Daar speelde ik als kind’, zegt Juan Ventura, een wiskundeleraar die een rondleiding geeft bij de stortplaats. ‘De mensen die hier vroeger woonden zijn daar nostalgisch en verdrietig over. Ze missen het natuurgebied, dat bekend stond als El Naranjal.’

‘Het afval wordt hier zonder enig beleid gedumpt.’

‘Het afval wordt hier zonder enig beleid gedumpt. Lange tijd werd zelfs een deel van het afval uit de hoofdstad Santo Domingo hier gestort. Het werd in brand gestoken en de hele bevolking moest die vieze rook inademen.’

‘Het is triest dat de plaatselijke autoriteiten geen serieus beleid hebben op het gebied van recyclage. Sommige inwoners zamelen zelf zwerfafval in, zonder enige beschermende maatregelen’, zegt hij. Ventura wijst naar een tiental mannen en vrouwen die zoeken naar plastic en metaal, dat ze doorverkopen aan recyclagebedrijven.

Een van de vrouwen, haar handen zijn vies van het afval, vertelt dat ze dit doet om geld te verdienen. Ze komt oorspronkelijk uit buurland Haïti en verdient tussen 20 en 40 euro per dag met het verzamelen en verkopen van plastic. Dat is een aanzienlijk bedrag, in een land waar het minimum maandinkomen ongeveer 210 euro is.

Loodvervuiling

De autoriteiten zeggen dat Haina lijdt onder de erfenis van van jaren waarin er nauwelijks milieuwetgeving bestond. De buurt Paraíso de Dios (Gods Paradijs) veranderde in een “hel” in de twintig jaar dat Metaloxa, een bedrijf dat accu’s uit auto’s verwerkte, er actief was zonder enig milieutoezicht. Bij bewoners uit de omgeving werden extreem hoge loodgehaltes in het bloed aangetroffen. In 1999 werd Metaloxa na een lange strijd gedwongen de deuren te sluiten. Voor veel bewoners is de gezondheidsschade echter niet meer terug te draaien.

De inwoners van Haina klagen dat de milieuwetgeving uit 2000 laks is. ‘Er is hier geen respect voor het milieu’, zegt Mackenzie Andújar, een 41-jarige loodgieter die in de buurt van het Gringo-strand woont. ‘De fabrieken worden niet gecontroleerd. De gifstoffen gaan via schoorstenen de lucht in of worden via het water afgevoerd. In de afgelopen jaren is het alleen maar erger geworden.’

De rivier Ñagá, die bij het Gringo-strand in zee stroomt, is vuil en smal als gevolg van het afval en de ontbossing. Plastic flessen, karton, oude kleren en andere rommel ligt uitgespreid over de duinen, terwijl kinderen in in het water spelen. Vanaf het strand kijk je uit op de schoorstenen van de nabijgelegen fabrieken.

Onbeschaafd

‘De bevolking gedraagt zich onbeschaafd’, zegt Andújar. ‘Als een hond of ander dier doodgaat, gooien ze het dier in de rivier of op het strand, in plaats van het te begraven.’

‘We hebben problemen op milieugebied, maar we hebben ook last van sociale vervuiling’, zegt muziekstudent Juan Elías Andújar. ‘Dan bedoel ik misdaad en een gebrek aan animo bij jongeren om te gaan studeren.’

‘Op school leren we over ecologie’, zegt hij. ‘We hebben een groep opgericht, de Guardians of Nature. We willen mensen bewust maken van de problemen en bijvoorbeeld schoonmaakacties organiseren op het strand. Haina kan veranderen, als iedereen daaraan meewerkt.’