‘Links Israël heeft werk te doen’

Linkse partijen geloofden er oprecht in: het publiek is moe van de premier en van zijn rechtse en religieuze partners. De klap was dan ook groot toen hij vorige week dinsdag met een oorverdovende klap de verkiezingen won. Likoed won 30 zetels, terwijl de nieuwe linkse alliantie, de Zionistische Unie, op 24 zetels bleef steken, tegen alle opiniepeilingen en verwachtingen in.

Het oordeel van de media, wereldwijd maar ook binnen Israël, was helder: de Israëliërs hebben zich angst laten aanpraten. Maar dat is onterecht en neerbuigend, schrijft Steven Klein in Ha’aretz, de krant van progressief Israël. ‘De waarheid is’, schrijft hij, æwe hebben allemaal gestemd voor hoop. We zijn alleen verdeeld over waar we op hopen. Links vestigt haar hoop op diplomatieke overeenkomsten, om een betere relatie met onze buren te krijgen. Rechts vestigt haar hoop op een sterk, onafhankelijk Israël dat bereid is om het alleen op te lossen in een omgeving met permanent vijandige buren.’

Linkse angstzaaierij

Rechtse mensen zijn niet bespeeld door Netanyahu, ze geloven oprecht dat dit het meest realistische beleid is.

Klein schrijft voor een links publiek, en is voor zijn eigen achterban dus extra kritisch. ‘Rechts heeft misschien gespeeld op angst, maar centrumlinks ook. Ze hebben het doen voorkomen dat rechts ons direct in een diplomatiek isolement zou brengen.’ De meeste Israëliërs vonden de angst van rechts echter geloofwaardiger. ‘Waarom? Omdat het dichter bij de realiteit ligt. Omdat de relatie tussen de beide landen belangrijker is dan die tussen de regeringen; omdat de boycotbeweging de economie geen schade toebrengt; omdat de buitenlandse handel alleen maar toeneemt, ondanks de bezetting; en omdat de veiligheidssituatie beter is dan onder de laatste regering van de Arbeiderspartij in 2001.’

Kortom, rechtse mensen zijn niet bespeeld door Netanyahu, ze geloven oprecht dat dit het meest realistische beleid is. Een dergelijke conclusie is ook af te leiden uit de verklaring die rabbi Arik Ascherman na de verkiezingen gaf. Hij is de leider van de joods-religieuze mensenrechtenorganisatie Rabbis for Human Rights. ‘Heel lang wilde de meerderheid geloven dat de regering aan vrede werkte, ook al klopte dat niet. Nu zien we dat een groot aantal Israëliërs het wel oké vindt dat de regering niet aan vrede werkt.’

Economie

De verkiezingen gingen natuurlijk niet alleen over veiligheid, maar ook over economie, schrijft Klein. En ook daarin doet links Netanyahu tekort. Het is niet voor niets dat links het bij de lagere en middeninkomens nog slechter deed dan in 2013. ‘Veel mensen hebben op Likoed gestemd, juist omdat er wegen worden gebouwd en banen bijkomen.’ De Zionistische Unie weet vooral de Ashkenazische joden aan te spreken, westers georiënteerde joden die vaak progressiever zijn, maar wel worden gezien als het welvarende deel van het land.

In totaal is het rechtse blok gegroeid. Links heeft stemmen uit het centrum getrokken, maar een verbinding met de rest van de maatschappij hebben ze niet kunnen maken. ‘De hoop die links biedt, vindt geen weerklank bij meer dan de helft van de bevolking, of het nu gaat om veiligheid, economie, of een combinatie daarvan.’

Nieuwe visie nodig

Centrumlinkse en middenpartijen hebben jarenlang Likoedregeringen gesteund. Daarmee hebben ze er legitimiteit aan gegeven.

Kortom, de linkse partijen hebben zich in de luren laten leggen door de gunstige peilingen. ‘Ze moeten terug naar de tekentafel en nadenken hoe ze weer een verbinding kunnen krijgen met de economisch achtergestelden. Ze moeten het publiek weer vertrouwen geven in een nieuw vredesproces, zonder het zaaien van angst. De slogan van nu, “Hij of wij”, verbleekt bij de winnende leus van 1992,“’Israël wacht op Rabin”.

Centrumlinkse en middenpartijen hebben jarenlang Likoedregeringen gesteund. Daarmee hebben ze er legitimiteit aan gegeven. Dat is eerder gebeurd, in de jaren tot aan 1990. Pas toen Likoed een regering kon vormen met een stevige rechtse meerderheid kon de Arbeiderspartij met Yitzhak Rabin een hoopvol alternatief gaan bieden. Alleen daarmee kon Likoed worden verslagen.

Klein concludeert: ‘De slinger moet verder naar rechts zwaaien voordat het bij links kan uitkomen. Binnenkort hebben we een rechtsreligieuze coalitie. Links moet de kans grijpen om een strijdbare oppositie te worden terwijl rechts zichzelf ontmantelt.’

We hebben veel werk te doen, zegt ook rabbi Ascherman. ‘We moeten de rechten verdedigen van iedereen die in Gods beeld is gemaakt, Joods en niet-Joods. We moeten moreel leiderschap bieden.’

Ook Hagai El-Ad, directeur van de Joodse mensenrechtenorganisatie B’tselem, is strijdvaardig. ‘We hebben harde jaren voor ons. Met deze harde en ontnuchterende verkiezingsuitslagen weten we nu precies waar het Israëlische publiek staat. Nu de maskers af zijn, staart het lelijke gezicht van onbeperkte militaire bezetting ons in het gezicht. We moeten zonder aarzelen terugkijken, en onze kritiek luidt laten horen, en onthouden dat de toekomst in onze handen is.’