Machogedrag houdt Cubaanse vrouwen van de arbeidsmarkt

Leonor Pedroso’s uit Florida op Cuba naait al dertig jaar kleding voor kinderen. Pas een paar maanden geleden werd ze officieel zelfstandig ondernemer. “Mijn man, een kleine boer, wilde niet dat ik buitenshuis werkte”, zegt Pedroso (63). “Ik kon alleen dingen maken voor de buren of vrienden. Gratis of heel goedkoop. Volgens hem zijn banen niet voor vrouwen.”

Pedroso is nu een van de vrouwelijke ondernemers die steunt krijgt uit een project dat de genderkloof op Cuba moet dichten. Het project is onderdeel van economische hervormingen in het land.

Gedurende haar hele leven hield Pedroso zich vooral bezig met het huishouden en het opvoeden van vier kinderen. Ze had niet genoeg kennis of inkomen om haar vaardigheden te gelde te maken. Inmiddels heeft ze geleerd hoe ze een businessplan moet schrijven en heeft ze samen met andere vrouwelijke ondernemers een managementcursus gevolgd. “Tegen mijn man heb ik gezegd dat ik nu wil doen wat ik zelf wil. Ik ben bezig een bedrijf op te zetten vanuit huis en wil zelfgemaakte kleding verkopen. Ik ga ook naailes geven aan jonge meisjes”, zegt ze tevreden, terwijl ze wacht op de levering van nieuwe naaimachines voor haar onderneming.

Pedroso is lid geworden van de coöperatie Producción Animal 25 Aniversario, die met steun van Spanje en de EU is opgezet. Ze krijgt, samen met 23 andere vrouwen, inclusief boerinnen, ambachtsvrouwen en plaatselijke leiders, trainingen.

Machogedrag

“Vroeger waren mannen de broodwinners en landeigenaren. Maar vrouwen realiseren zich tegenwoordig dat ook zij financieel kunnen bijdragen”, zegt Lorena Rodríguez van ACSUR Las Segovia, de Spaanse organisatie die betrokken is bij de coöperatie. Machogedrag en seksisme staan de komst van vrouwen op de arbeidsmarkt nog vaak in de weg, zegt ze.

Een van de andere vrouwen die bij het project betrokken is, is Neysi Fernández. Om geld te verdienen verhuisde ze vanuit Yateras in de oostelijke provincie Guantánamo, naar Guanajay in de provincie Artemisa. Daar bood een familielid haar een stuk land aan om te bewerken. Op de vier hectare verbouwt ze cassave, zoete aardappelen, bonen, maïs en weegbree.

“Ik moest wel verhuizen, want ik wilde niet dat mijn twaalfjarige dochter honger zou lijden”, zegt ze. Fernandéz (42) trouwde vier jaar geleden met een handarbeider.

Volgens onderzoekers is betaald werk een terrein waarop sprake is van grote ongelijkheid op Cuba. Vrouwen maken 47 procent van de 2,8 miljoen plattelandsbewoners uit op Cuba, dat 11,2 miljoen inwoners telt.

Het werk dat vrouwen en dochters van kleine boeren doen, zoals het vee voederen, de groentetuin bijhouden en kinderen opvoeden, wordt niet erkend of betaald.

Economische hervormingen

Tot de economische hervormingen die president Raúl Castro sinds 2008 doorvoert, met als doel de kwakkelende economie te stimuleren, behoort ook de verdeling van braakliggend land. Hij hoopt hiermee de voedselproductie een impuls te geven. Veertig procent van de landbouwgrond is momenteel in private handen, blijkt uit cijfers van het nationale bureau voor statistiek ONEI.

Toch zijn het meestal nog mannen die grond, kredieten en machines hebben. Omdat de overheid weinig actie onderneemt om de zelfredzaamheid onder vrouwen te versterken, zijn diverse niet-gouvernementele organisaties hiermee begonnen.

Met steun van hulporganisatie Oxfam worden meer dan vijftien collectieve ondernemingen opgezet in het oosten van Cuba. Het gaat om een bloemenwinkel, beautysalon, wasserette, kaaswinkel en diverse bandenreparatieservices.

Met geld van de Europese Unie, het Baskische Bureau voor Ontwikkeling en Samenwerking en de Japanse ambassade in Cuba worden kleine ondernemers voorzien van materialen en transportmiddelen. De nieuwe ondernemers volgen ook workshops om hun eigenwaarde en leiderschapskwaliteiten te verbeteren.

Volgens Yohanka Valdés ligt de waarde van deze projecten in het versterken van de capaciteit van vrouwen, onder meer door erkenning van hun rechten. “Als zich kansen voordoen, zijn mannen vaak in een beter positie daarvan te profiteren. Zij hebben niet de zorg voor het gezin”, zegt ze.

De recente landverdelingspolitiek heeft niet geleid tot meer gendergelijkheid, omdat actieve deelname van vrouwen niet werd gestimuleerd, zegt econoom Dayma Echevarría. Tegelijkertijd zijn er weinig vrouwen die de middelen hebben een eigen bedrijf te beginnen binnen de huidige regelgeving.