Malawi gaat voedsel armen belasten
Claire Ngozo
24 juni 2011
De regering van Malawi heeft per direct een nieuwe btw-heffing ingesteld op basisproducten zoals brood, vlees en zuivel om het verlies aan inkomsten op regionale handelstarieven te compenseren. Kleine ondernemers zien meteen een terugval in de verkoop.
De heffing bedraagt tot 16,5 procent. Op tweedehandsproducten komt een heffing van 25 procent. Dat kondigde de regering op 3 juni aan en de heffing ging per direct in.
“Na dit nieuws bleven klanten meteen weg”, zegt Benadette Mendulo, kruidenier in Kawale, een van de dichtstbevolkte townships in de hoofdstad Lilongwe. “Brood, melk en vlees waren de best verkochte producten, maar dat is nu niet meer zo. Veel mensen kunnen dat niet betalen en het bleef langer liggen. Maar het zijn versproducten die ik op een gegeven moment niet meer kan verkopen. Daardoor heb ik veel verlies gemaakt.”
Degressief
Btw wordt gezien als degressieve belasting, vooral in situaties van permanente armoede, omdat het iedereen evenveel belast, ongeacht inkomen, en in het geval van basisproducten vooral de armen een terugval in koopkracht zien. Dat is de reden dat andere landen basisproducten vaak niet belasten. Tegen 60 procent van de bevolking leeft van minder dan 1 dollar (minder dan 0,70 euro) per dag. Voor hen is brood, dat tussen de 80 en 100 dollarcent (tussen 0,56 en 0,70 euro) kost, in feite onbetaalbaar.
Volgens de regering is de heffing nodig omdat de handelstarieven in de regio worden afgebouwd, in het kader van de SADC en de Comesa, twee handelsblokken in Zuidelijk Afrika die toewerken naar meer vrijhandel.
De heffing op tweedehandsproducten is nodig om dumping te voorkomen, zegt de regering, maar handelaren zijn er niet blij mee. Mwandida Kalembera is een van hen. Zij gaat al drie jaar elk kwartaal naar China om meubels en kleding te kopen. “Mensen konden dat betalen, maar nu is het heel duur geworden. Weinig mensen zouden nu nog iets kunnen kopen.”
Oorlogstijd
Volgens de oppositie is de heffing slecht voor kleine handelaars en ook voor grote bedrijven. “De maatregelen zouden alleen in oorlogstijd acceptabel zijn”, zei Kaferapanjira, directeur van de Kamer van Koophandel tegen de lokale media.
De kans is klein dat de regering de heffing terugdraait, aangezien de regering grote problemen heeft om de begroting, die voor 40 procent uit hulp bestond, rond te krijgen. Buitenlandse donoren willen een deel van het geld niet overmaken, onder meer omdat Malawi de mensenrechten van seksuele minderheden zou schenden. Ook met Groot-Brittannië, de grootste donor, heeft Malawi ruzie, sinds de Britse Hoge Commissaris is uitgezet nadat hij de president ervan beschuldigde “steeds dictatorialer te worden”.