Mannen winnen met cartoons over gender

In september 1995 vond in Peking de vierde Wereldvrouwenconferentie van de Verenigde Naties plaats. 189 landen sloten een verdrag af dat de blauwdruk van gendergelijkheid en vrouwenemancipatie moest worden. De twaalf uitdagingen die toen vastgelegd werden zijn twintig jaar later nog steeds brandend actueel.

‘Hoewel er in veel opzichten verbetering is in de situatie van vrouwen wereldwijd, is er in nog geen enkel land op aarde volledige gendergelijkheid’, zegt Dagmar Schumacher, directeur van UN Women in Brussel. ‘De loonkloof, seksisme, geweld tegen vrouwen: dit zijn problemen waartegen nog te weinig vooruitgang is geboekt.’

De verjaardag van de conferentie was voor UN Women, het VN-agentschap dat streeft naar gelijke kansen voor vrouwen en mannen, de aanleiding om een cartoonwedstrijd te organiseren.

Gender Equality: Picture It! kwam tot stand in samenwerking met de Europese Commissie, de Belgische ontwikkelingssamenwerking en het Regionaal Informatiecentrum van de Verenigde Naties (UNRIC). De wedstrijd was gericht op jonge Europese cartoonisten tussen 18 en 28 jaar oud. De inzendingen mochten geen tekst bevatten.

‘Cartoons inspireren ons’, zegt Schumacher. ‘Ze kunnen amuseren maar ook vaak informeren, en ze brengen ons ertoe onze overtuigingen in vraag te stellen. En welke betere locatie voor een internationale cartoonwedstrijd dan België, hét land van de striptekenaars?’

De jury, bestaande uit onder meer Belgisch cartoonist Pierre Krol en minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo, koos zeven finalisten uit meer dan 200 inzendingen. Jonge artiesten uit 25 verschillende EU-landen zonden hun werk in. Daarbij kwamen de meeste inzendingen uit Polen, Spanje en Bulgarije.

Mannen gaan met de prijzen naar huis

De eerst prijs is voor de 27-jarige Emilio Morales Ruiz, een Spanjaard die werkt als grafisch ontwerper. Met zijn cartoon wou Emilio aantonen dat genderongelijkheid vandaag nog steeds zichtbaar is en dat zelfs de kleinste acties belangrijke stappen zijn op de weg naar gelijkheid.

Op de tweede plaats staat eveneens een Spanjaard, maar wat meer is: opnieuw een man. Maar liefst vijf van de zeven finalisten zijn mannen, en dat is opvallend voor wedstrijd over gendergelijkheid.

Ook minister De Croo kijkt op van het grote aantal mannen bij de beste zeven, maar de Open-VLD’er heeft een Thatcherisme in petto om dat onevenwicht uit te leggen. “If you want something said, ask a man. If you want something done, ask a woman.” De mannen hier kunnen het goed uitleggen, maar de echte actie moet van de vrouwen zelf komen.’

In veel van de geselecteerde cartoons neemt een vrouwelijk personage inderdaad het heft in handen om ongelijkheid te bestrijden. Daarom is het des te opmerkelijker dat zo veel mannen met de prijzen gaan lopen.

Voor Joanna, een van de twee vrouwelijke finalisten, hoeft dat geen probleem te zijn. ‘Ik had het zelfs nog niet opgemerkt,’ zegt de 24-jarige Poolse. ‘Nu je het zegt is het inderdaad misschien een beetje bizar, maar anderzijds is het ook mooi dat de mannen zich bewust zijn van het probleem. Deze kwestie gaat zowel vrouwen als mannen aan, en samen staan we sterker.’

Uit het leven gegrepen

Finalist Aitor koos niet voor een vrouwelijk hoofdpersonage. In plaats daarvan tekende de Spanjaard een scenario waarmee minister De Croo zich helemaal kan identificeren. ‘Dit is mij ook al overkomen,’ zegt De Croo. ‘Ik ben op een openbare plaats met mijn zoon en ik moet hem verversen, maar dat kan alleen in de vrouwen-wc. Als ik hem duidelijk voor mij houd, zien – en ruiken – de vrouwen gelukkig waarom ik daar binnenkom.’

Volgens Dagmar Schumacher zullen de cartoons de kloof die we nog moeten overbruggen in beeld brengen, en het publiek meer bewust helpen maken van die kloof. Ze hoopt de winnende cartoons tentoon te kunnen stellen op de VN-top over de post-2015 agenda, van 25 tot 27 september in New York. Voorlopig kunnen ze nog tot 21 juli bewonderd worden in Bozar.