Mexicaanse olie onderwerp van verhitte discussie

De twist spitst zich toe op de hervorming van het Mexicaanse staatsoliebedrijf Pemex ( Petróleos Mexicanos). Voorstanders van volledige staatscontrole, die alleen kleine veranderingen in het bestuur willen doorvoeren, staan tegenover voorstanders van het openen van de industrie voor privaat kapitaal.

De Mexicaanse president Enrique Peña Nieto van de traditionele Institutionele Revolutionaire Partij (PRI), is voor een grondwettelijke hervorming. Zo’n hervorming zou het mogelijk maken dat Pemex investeringen ontvangt van individuen en partnerschappen kan aangaan met private bedrijven, zonder het bedrijf te privatiseren.

In december, na het aantreden van de nieuwe regering, tekenden alle partijen die in het parlement vertegenwoordigd waren, zeven overeenkomsten over oliezaken. Daarbij ging het onder meer om het behoud van de overheidscontrole over oliebronnen en hervormingen die Pemex bestuursautonomie geven.

Eén van de overeenkomsten, het Pact voor Mexico, gaat over een aantal zaken die variëren van mensenrechten en economie tot veiligheid, rechtvaardigheid en democratisch bestuur. “De noodzakelijke hervormingen worden doorgevoerd, zowel in overheidsregulering als in de energiesector en het fiscale systeem, met het doel Pemex een productief, concurrerend openbaar bedrijf te maken, zonder het staatseigendom op te geven”, staat in de overeenkomst.

Staatskas

In de afgelopen jaren ging het staatsoliebedrijf steeds slechter presteren. Momenteel produceert het 2,5 miljoen vaten ruwe olie per dag. De productie nam af, de export daalde, de schulden groeiden en de import nam toe.

Expert Roberto Ortega stelt dat Pemex in 2004 het zesde oliebedrijf in de wereld was. In 2011 was het vijf plaatsen gezakt tot de elfde plaats. In 2012 werden meer dan 600.000 vaten olie per dag geïmporteerd.

In 1938 nationaliseerde de toenmalige president Lázaro Cárdenas de olie-industrie. Pemex werd daarmee het paradepaardje van Mexico. Het staatsbedrijf draaide in 2012 een omzet van 127 miljard dollar en maakt gebruik van een speciaal belastingregime. Een groot deel van de inkomsten gaat naar de staat en er blijft weinig over voor investeringen in technologie en infrastructuur. Pemex levert 33 procent van het nationale budget van Mexico.

De linkse Nationale Regeneratiebeweging, aangevoerd door voormalig presidentskandidaat Andrés López Obrador, heeft een campagne gelanceerd om bewustzijn te kweken over de waarde van Pemex. De onrust rond het staatsoliebedrijf werd nog verergerd door een explosie op 31 januari bij het Pemex-hoofdkwartier in Mexico-Stad. Bij de explosie kwamen 37 mensen om en raakten 120 mensen gewond. De autoriteiten weten nog niet wat de oorzaak is geweest van het incident.

“Private investeringen kunnen een gezonde injectie zijn, als de concurrentie- en transparantiemechanismen veranderen. Privaat is niet noodzakelijk goed, zoals publiek niet noodzakelijk slecht is”, zegt Miriam Grunstein, onderzoeker bij het Economisch Onderzoeks- en Onderwijscentrum, een overheidsinstelling.

Regels

In 2008 werd een veelbesproken hervorming doorgevoerd in de olie-industrie, bedoeld om het bestuur en de transparantie binnen Pemex te versterken. De directie werd gereorganiseerd en er kwamen commissies die de toewijzing van contracten en andere overeenkomsten moesten controleren.

Een van de effecten van deze veranderingen was de komst van nog meer regels, zegt analist Ortega. Het staatsbedrijf wordt aangestuurd met zo’n tweeduizend regels en procedures. Om een managementproject goedgekeurd te krijgen, moet een procedure met zeven stappen worden doorlopen.

“Als we van Pemex weer een concurrerend bedrijf willen maken, moeten we bekijken of dat kan met de huidige infrastructuur. Die kan niet gemoderniseerd worden als we niet eerst de productiecapaciteit analyseren en niet autonoom zijn zolang hij gekoppeld is aan het nationale budget”, zegt Ortega.