Militieleden lopen Libisch parlement onder de voet

Chaos heerst in Libië, en de situatie ter plekke is nog steeds erg onduidelijk. In de hoofdstad Tripoli braken zondag meerdere vuurgevechten uit nadat een zwaarbewapend konvooi het parlement bestormde, en verschillende parlementsleden zijn in handen van de overvallers gevallen.

Een lid van de militaire politie, generaal Mokhtar Farnana, deelde kort na de inval op nationale televisie de ontbinding van het parlement mee, en riep de Grondwetgevende Vergadering op de macht over te nemen. Die heeft bij monde van haar leider, Ali Tarhuni, al meegedeeld het aanbod af te wijzen.

Farnana liet daarop weten dat de huidige regering op noodbasis zou handelen, maar gaf geen verdere uitleg. Troepen bewaken momenteel het parlement, en het is onduidelijk tot welke strekking ze behoren.

Libische Nationale Leger

Generaal Farnana spreekt naar eigen zeggen voor het Libische Nationale Leger (LNA), een militie die wordt aangevoerd door gepensioneerd generaal Khalifa Belqasim Haftar. Haftar speelde als militaire veteraan een sleutelrol bij de omverwerping van het Khaddafi-regime in 2011, en werkte in het verleden al samen met de Amerikaanse CIA.

In een persbericht deelde de generaal mee geen coup uit te voeren, maar het separatisme en islamisme in zijn land te stoppen: ‘Het terrorisme en haar dienaren willen de strijd, dus laat het een legitieme zijn.’ Hij lijkt daarbij de steun van een deel van het leger te genieten.

De oud-generaal schakelde vrijdag zo’n zesduizend strijders in om Benghazi te veroveren, een stad in het oosten van het land die in handen is van separatistische rebellenbewegingen, en gebruikte daarbij ook tanks en helikopters. Reguliere Libische milities gebruiken zo’n materieel niet omdat daarvoor specifieke training vereist is. Er vielen tientallen doden voor de troepen van Haftar zich om ‘strategische redenen’ terugtrokken.

Zwakke overheid

De regering in Tripoli riep na de inval een no-flyzone uit om de inzet van helikopters te stoppen, maar kan zo’n zone eigenlijk niet afdwingen. Ze is zwak, en leunt sterk op de milities om haar bestuur te handhaven. Ondanks riante betalingen blijven de meeste rebellen trouw aan hun lokale bevelhebbers.

Sinds de val van Khaddafi tekenen de breuklijnen tussen de milities zich steeds duidelijker af, en de regering verliest haar grip op de situatie. Seculiere en islamitische rebellen bekampen elkaar steeds openlijker, en die trend zet zich door in het parlement, dat hopeloos verdeeld is.

Huidig premier Ahmed Maiteeq is nog geen maand aan de macht, en behoort tot de islamitische strekking van het parlement. Zijn verkiezing was omstreden en volgens vele parlementsleden illegaal.

Hij is de derde Libische premier sinds maart 2014, toen oud-premier Ali Zeidan opstapte omdat een rebelse olietanker een Libische zeeblokkade wist te doorbreken. Opvolger Abdullah al-Thanay trad af na doodsbedreigingen tegen zijn familie, en het land heeft ondertussen nog steeds geen grondwet.

Haftar

Oud-generaal Haftar beweert nu de orde te willen herstellen, en ziet zich gesteund door het grootste deel van de seculiere milities. Haftar wordt bestempeld als een “militair van de oude stempel”, en was in de jaren ’60 grote aanhanger van het pan-Arabische Nasserisme.

De oud-generaal steunde Khaddafi toen die in 1969 zijn coup tegen het Libische koningshuis uitvoerde, en rees nadien snel in de rangen van het regime. Zijn steun voor Khaddafi eindigde echter abrupt na de rampzalige oorlog in 1987 tegen Tsjaad, toen Haftar gevangen werd genomen.

Khaddafi weigerde het bestaan van oorlogsgevangenen te erkennen, en zette zo kwaad bloed bij de generaal die zich bij het Nationaal Front voor de Redding van Libië (NFSL) en haar gewapende tak, het LNA aansloot. Als anti-Khaddafi-beweging kreeg het NFSL uitgebreide steun van de CIA.

Haftar verdween uiteindelijk van het toneel toen hij naar de Verenigde Staten trok. Hij verbleef er twintig jaar, tot in Libië de opstand tegen Khaddafi uitbrak. De oud-generaal werd algauw één van de militaire leiders van de rebellie, en een sleutelfiguur in de oorlog.