Miljoenen waterputten staan bijna droog door dalend grondwaterpeil

Een vijfde van de waterbronnen op aarde staat op het punt om uitgeput te raken omdat het grondwaterniveau blijft dalen. Dat zegt een studie in het wetenschappelijke tijdschrift Science. Het betekent een nieuwe tegenslag voor miljoenen mensen die afhankelijk zijn van grondwater.

Het grootste deel van het zoetwater ter wereld zien we niet: 96 procent is immers opgeslagen als grondwater in een watervoerende laag, gesteente en sedimentlagen net daaronder en nog meer waterlagen diep onder het aardoppervlak. Bijna de helft van de wereldwijde landbouw is afhankelijk van grondwater. Meer dan een derde van de mensheid leeft in de meest droge gebieden ter wereld, waar putten vaak de enige bron van water zijn.

‘Van India tot in de Verenigde Staten staan putten al droog vanwege de daling van het grondwaterpeil’.

Maar dat systeem loopt ernstig gevaar, nu de grondwaterspiegel op veel plaatsen in de wereld daalt. Een nieuwe studie in het tijdschrift Science bekeek de toestand van 39 miljoen waterputten en kwam tot de conclusie dat de meeste bronnen uitgeput zullen raken als het grondwaterpeil nog een paar meter verder daalt. Zo’n 6 tot 20 procent van alle waterputten ter wereld zijn immers niet meer dan vijf meter dieper dan de grondwaterspiegel.

Onderzoekers waarschuwen al jaren dat het waterpeil zal dalen door de wereldwijde vraag naar grondwater. In stedelijke gebieden is de vraag zo groot dat verschillende steden letterlijk verzakken: tijdens de 20e eeuw is Tokio 4 meter gezakt, Shanghai in China en New Orleans in de VS zo’n 2 tot 3 meter.

Regenpatronen verstoord

Klimaatverandering zal de regenpatronen wereldwijd nog verder verstoren en de droge gebieden nog meer verschralen. Daarom wordt er vandaag in versneld tempo grondwater aan de bodem onttrokken.

Dat betekent meer waterstress voor miljoenen mensen. Alles wijst er ook op dat de situatie nog zal verergeren, naarmate de uitstoot van broeikasgassen blijft stijgen door het aanhoudende gebruik van fossiele brandstoffen.

Het onderzoek keek naar 39 miljoen waterputten en analyseerde de locatie, de diepte en de datum waarop ze zijn gegraven. De putten liggen in veertig landen die in 40 procent van de gevallen nooit sneeuw of ijs zien maar samen wel de helft van al het grondwater onttrekken.

De wetenschappers voerden simulaties uit om de beschikbaarheid van grondwater te testen. Uit die in totaal honderd miljoen metingen bleek dat bij de helft van de bronnen seizoensfluctuaties van ongeveer een meter of meer te zien waren.

Hoe jonger, hoe dieper

Het onderzoek vergeleek vervolgens de daling van de grondwaterstand met analyses aan de hand van vijftien jaar dataverzameling van satellieten van de Amerikaanse ruimtevaartagentschap NASA, de Gravity Recovery and Climate Experiment-satellieten.

Ze keken ook naar de leeftijdsgegevens van hun steekproef en ontdekten dat in veel gebieden bleek dat hoe jonger de waterput was, hoe dieper ze werd gegraven. Oude putten waren opvallend minder diep. Alleen dit is al een bewijs van de geleidelijk dalende grondwaterspiegel, stellen de onderzoekers.

‘Van India tot in de Verenigde Staten staan putten al droog vanwege de daling van het grondwaterpeil’, schrijven ze. ‘In Central Valley in Californië en verschillende andere landbouwknooppunten over de hele wereld zijn de typische landbouwputten dieper dan de putten voor huishoudelijk gebruik. Als gevolg daarvan staan de huishoudelijke putten hoe langer hoe meer droog.’

Waar putten al drooglopen, zal die achteruitgang doorgaan en zelfs uitbreiden naar andere gebieden. De auteurs van de studie waarschuwen dat het waarschijnlijk niet helpt om de waterputten gewoon dieper te maken: ‘de kosten zouden onbetaalbaar worden en de kans bestaat dat de waterkwaliteit op grotere diepte niet goed genoeg is.’