Modulair én ecologisch wonen in de Gentse dokken
Helena Coen
30 juni 2017
Goedkoper, ecologischer en efficiënter wonen, het kan vandaag. Labland vzw is deze maand begonnen met de bouw van haar eerste woning in DOK in Gent. Low Impact Man Steven Vromman, medewerker van Labland, legt uit hoe demonteerbare woningen op leegstaande terreinen een gat in de woningmarkt vullen.
DOK Gent ligt letterlijk aan de dokken van Gent, dichtbij station Dampoort. Het terrein komt overeen met de oppervlakte van een loods, wat klein lijkt als je weet dat een twintigtal initiatieven hier hun onderkomen hebben. Vlak daarnaast staat een gebouwtje dat tot café is ingericht en een dertigtal mensen kan bedienen.
Buiten staan een paar artistieke containers. Er is een kapsalon dat gerund wordt door vluchtelingen. Even verderop is er een containerblok waar een interimkantoor voor vluchtelingen aan de slag gaat.
DOK is elke zondag open. De loods zelf ziet er verlaten uit. Onder het grote afdak staan verschillende palletten, andere houten constructies en een versierde caravan. Aan de andere kant van de loods is een grote open ruimte. ‘Hier mogen we onze woning bouwen’, zegt Steven Vromman, medewerker van Labland en ook wel bekend als de Low Impact Man.
Op DOK zijn een twintigtal initiatieven actief.
© MO* / Helena Coen
Labland
De woning zal ongeveer 30 à 35 vierkante meter groot zijn. ‘We willen aantonen dat er op korte termijn, met weinig geld een comfortabele woning gebouwd kan worden’, zegt Steven Vromman.
‘Passiefhuizen zijn energievriendelijk, maar niet milieuvriendelijk.’
Labland is een vzw die experimenteert met toekomstgericht wonen en bouwen in steden. Vorig jaar kreeg de organisatie een subsidie van de provincie Oost-Vlaanderen om vier woningen te bouwen die modulair zijn en die een positieve impact hebben op het milieu.
‘Deze realisaties vragen heel wat voorbereidingstijd en daarom is er nu op DOK dit nieuwe project om op korte tijd een kwalitatief huis te bouwen.’
Aan de hand van een levenscyclusanalyse wordt er gekeken naar de impact en vervuiling van alle materialen en technieken.
‘Deze benadering gaat nog een stapje verder dan de klassieke passiefhuizen. Die zijn dan wel energieneutraal, maar als ze gebouwd worden met beton, aluminium en isolatiemateriaal Pur kan je een huis niet echt ecologisch noemen, net zomin als een biologische appel die uit Nieuw-Zeeland komt.’
Op DOK wordt een modulaire woning gebouwd. ‘Dat is een woning die door de jaren heen van functie of grootte kan veranderen’, zegt Steven Vromman. Zo kan een gezin daar wonen, maar wanneer de kinderen uit huis gaan, kan de overige ruimte herbouwd worden tot een nieuwe woning of een andere functie krijgen zoals kantoorruimte.
‘We weten nog niet hoe de woning eruit zal zien’
© Labland
Picasso Huis
‘We weten nog niet hoe de woning eruit zal zien omdat we afhankelijk zijn van wat mensen ons geven. Het moet wel esthetisch aantrekkelijk worden.’ Het materiaal wordt verzameld via tweedehands platformen, bedrijven en particulieren die thuis nog bruikbare materialen hebben liggen.
Er hebben zich al veel vrijwilligers aangemeld. Het project gaat niet enkel over een nieuwe manier van bouwen, het is ook belangrijk dat mensen zelf bouwen.
‘Het hele proces is gevrijwaard van technologische systemen waarbij je afhankelijk bent van bedrijven en gepatenteerde technieken’
‘Zoals op vele plaatsen in de wereld bouwen participanten hun eigen woning. Daarom organiseren we workshops en kan iedereen onze bevindingen en kennis online terugvinden.’
‘Bovendien werken we ook met natuurlijke producten die de werking van gecompliceerde systemen vervangen.’ Zo isoleert een kalk- of hennepmuur goed en regelt het de luchtvochtigheid. ‘Het hele proces is gevrijwaard van technologische systemen waarbij je afhankelijk bent van bedrijven en gepatenteerde technieken.’
Deze woning zal ook niet op het leidingnetwerk van de stad aangesloten zijn. ‘Dat zou allemaal veel te duur worden. We hebben een systeem van keramische filters die regenwater omzet in drinkwater. En voor energie zijn er heel wat oplossingen voorhanden die niet afhankelijk zijn van het netwerk.’
Goedkoop wonen op gemeenschappelijk grond
Labland wil bouwen een stuk goedkoper maken. Een woning op DOK zal maximum 50.000 euro kosten, een volwaardige gezinswoning waarschijnlijk dubbel zo veel.
‘We willen de woning van de grond loskoppelen zoals bij Community Land Trust.’ Community Land Trust beschouwt grond als een gemeen goed dat beheerd moet worden door de gemeenschap en beschermd moet worden tegen speculatie.
‘We halen ons materiaal bij tweedehandswinkels, deelplatformen’
© Labland
Labland richt zich in de eerste plaats tot mensen die moeilijkheden hebben om een onderkomen te vinden in de stad. De organisatie focust zich onder andere op nieuwkomers en mensen met een laag inkomen.
‘Vaak worden deze groepen uitgebuit door huisjesmelkers en betalen ze huur voor een matras.’ De wachtlijsten voor sociale woningen zijn de laatste jaren sterk gestegen waardoor mensen met een laag inkomen daar ook niet terecht kunnen.
Onbenutte voor- en achtertuin
‘Hopelijk kunnen we de weg openbreken voor andere initiatieven.’ Het zijn echter vooral beleidsmakers, wetgevers, architecten die Labland moet overtuigen.
‘De overheid beseft dat er iets moet gebeuren, maar worstelt met eigen regelgeving en mist de moed om echte experimenten en sociale innovatie toe te laten’
‘De brandweer en stedenbouw willen gerust meedoen en ons initiatief accepteren, maar ze wachten op goedkeuring van het beleid.’ Volgens Steven Vromman weten de politici dat er een woonproblematiek is, maar zijn ze bang om de regels te overtreden.
‘De overheid beseft dat er iets moet gebeuren, maar worstelt met eigen regelgeving en mist de moed om echte experimenten en sociale innovatie toe te laten.’
Een van de wettelijke drempels is de regelgeving rond leegstaande terreinen. Het is niet evident een demonteerbare woning enkele jaren op een leegstaand terrein neer te poten en er bewoners te laten intrekken.
‘De regels zijn op dit moment zeer streng, maar we hopen met een aantal partners toch oplossingen te vinden, zodat bewoners zich daar ook kunnen domiciliëren.’
Onbenutte voor- en achtertuin
Een ander probleem van de overheid is dat ze stedelingen steeds dichter op elkaar pakt. Dit gebeurt echter vooral op plaatsen waar er al een hoge bevolkingsdichtheid is.
‘In de twintigste eeuwse gordel rond Gent staan veel villa’s met onbenutte voor - en achtertuinen. Niemand durft iets over die open wijken te zeggen omdat het gevoelig ligt.’
Steven Vromman, ook bekend als low impact man
© Labland
‘Daarom wil Labland met enkele kleine projecten de eerste stappen zetten, zoals bijvoorbeeld met een tijdelijk woonproject, wat mensen minder afschrikt.
Uiteindelijk moet het draagvlak voor een meer densere stad, ook in de “betere” wijken, groeien en dit kan best door tastbare experimenten.’
Low Impact Man wil impact maken
‘We beseffen dat het niet gemakkelijk zal zijn, maar het is het waard.’ Steven Vromman is al lang bezig met milieu en transitie. Hij is vooral bekend als de Low Impact Man vier jaar lang was hij ook gemeenteraadslid voor Groen in de Gentse coalitie. Om mee te werken aan het Labland project moest hij zijn mandaat neerleggen.
‘Met dit project kan ik misschien meer realiseren’, zegt Vromman. ‘In de politiek gaat alles trager, het politieke model is zelf ook aan vernieuwing toe.’
Steven Vromman heeft voor wonen en bouwen gekozen omdat het thema’s zijn waarrond weinig burgerinitiatieven bestaan. ‘Het is dan ook moeilijker om een tijdelijke woning te bouwen dan een tijdelijke moestuin of deelplatform. Nochtans is betaalbaar wonen een van de grootste uitdagingen van vandaag.’