Molecule gevonden om dodelijke diarree bij kinderen te voorkomen

De ontdekking van de molecule is een doorbraak in de strijd tegen diarre die vooral kinderen in ontwikkelingslanden treft.

© Dominic Chavez/World Bank (CC BY-NC-ND 2.0)

Onderzoekers hebben ontdekt hoe ze de levensgevaarlijke werking van de Shigella-bacterie kunnen blokkeren. Die bacterie veroorzaakt ernstige diarree en treft vooral jonge kinderen in ontwikkelingslanden. De wetenschappers zijn verheugd om eindelijk een goede en betaalbare oplossing tegen de ziekteverwekker op het spoor te zijn.

De boosdoener is de gevaarlijke Shigella-bacterie die jaarlijks 165 miljoen diarreegevallen veroorzaakt, waaronder veel dodelijke. Ongeveer 70 procent van de getroffenen zijn kinderen onder de vijf jaar, en meer dan 95 procent van de overlijdens gebeuren in ontwikkelingslanden.

Er zijn in totaal vier varianten van Shigella en volgens de onderzoekers produceren die steeds vaker het giftige eiwit shigatoxine, dat bloederige diarree en fatale nierproblemen kan veroorzaken.

Blokkeren van gif

Onderzoekers van de universiteit van Utrecht in Nederland hebben samen met de global health-divisie van farmaceut GlaxoSmithKline (GSK), een nieuwe en betaalbare molecule ontwikkeld die jonge kinderen kan beschermen tegen deze levensgevaarlijke diarree.

In het Journal of Medicinal Chemistry publiceerden ze vorige week de resultaten van hun studie naar de molecule die in staat is om de gifstof te blokkeren.

‘We zijn erg blij dat we een molecuul hebben gevonden dat niet alleen effectief is, maar ook relatief eenvoudig en goedkoop te maken.’

Eerdere pogingen door andere onderzoeksgroepen leverden al moleculen op die erin slaagden om het toxine aan te pakken, maar deze bleken telkens te complex om te ontwikkelen voor gebruik in lage-inkomenslanden.

Eenvoudig en goedkoop

Het onderzoek concentreerde zich op het blokkeren van het gif in de bloedstroom, maar de onderzoekers hebben daarnaast ook een veelvoorkomende polysaccharide (een type koolhydraat) aangeduid die geschikt is als voedseladditief en die de gifstof al in het darmkanaal kan blokkeren. Zo’n tweesporenaanpak is waarschijnlijk nodig om deze lastige ziekteverwekker te bestrijden, stellen de auteurs van de studie.

‘We zijn erg blij dat we een molecuul hebben gevonden dat niet alleen effectief is, maar ook relatief eenvoudig en goedkoop te maken’, zegt hoofdauteur Roland Pieters van de Universiteit Utrecht. ‘Dat betekent dat dit molecuul geschikt kan zijn voor gebruik in ontwikkelingslanden.’

‘De gevolgen van ernstige diarree zijn dramatisch, vooral voor kinderen in ontwikkelingslanden’, reageert Lluis Ballell van GSK. ‘Deze innovatie is een lichtpunt en geeft hoop op een eenvoudige en betaalbare oplossing voor de akelige effecten van het toxine bij shigella-diarree.’

Volgens de wetenschappers zijn de resultaten ook dichter bij huis relevant: een type van de ziekteverwekkende bacterie E. coli kan ook een soortgelijke gifstof produceren, waarvoor geen goed medicijn of vaccin beschikbaar is. In 2011 nog was een uitbraak in Duitsland nog verantwoordelijk voor 52 sterfgevallen en duizenden ernstig zieken.