Vyapam in India: corruptieschandaal met een duister kantje
Jonas van Boxel
08 juli 2015
Het onderzoek naar een corruptiezaak in Madhya Pradesh, India, wordt verstoord door een steeds langer wordende lijst mysterieuze sterfgevallen. In de laatste week stierven opnieuw vier mensen die gelinkt worden aan het schandaal. Het protest tegen de wijdverspreide corruptie in het land groeit.
Op zaterdag 4 juli stierf de 38-jarige tv-journalist Akshay Singh. Tijdens een interview nipte hij aan een kop thee, toen er schuim op zijn lippen verscheen en hij instortte. Hij overleed in het ziekenhuis, volgens de officiële verklaring aan een hartaanval.
Singh deed onderzoek naar de Vyapam-affaire. Dat is een overheidsorgaan in de centrale deelstaat Madhya Pradesh, verantwoordelijk voor officiële toelatingsexamens. Het betreft zowel testen voor overheidsjobs als ingangsexamens voor universiteiten.
Bijna 2000 betrokkenen werden al gearresteerd
Tussen 2000 en 2012 doken 55 gevallen van examenfraude binnen Vyapam op. De oplichting kwam in 2013 pas echt in de schijnwerpers terecht toen de politie in het district Indore twintig mensen arresteerde die examen aflegden onder een valse naam.
Zo begon de ontdekking van een van de grootste corruptieschandalen in India ooit. Bij het onderzoek zijn vandaag al bijna 2000 arrestaties uitgevoerd. Daarnaast zijn 550 beschuldigden nog voortvluchtig.
Er is sprake van vervalste examenkaarten, topstudenten van over het hele land waarbij kandidaten tegen betaling kunnen spieken en blanco examenformulieren die een willekeurige score krijgen.
Examinators kregen geld toegeschoven om een oogje toe te knijpen. De schaal van de fraude is enorm: volgens de politie betaalden sinds 2007 al tienduizenden studenten en sollicitanten geld aan tussenpersonen en ambtenaren om te slagen voor hun examen.
Thrillerscenario
In 2013 stelde Shivraj Singh Chouhan, de minister-president van Madhya Pradesh, een speciaal onderzoeksteam aan om Vyapam verder uit te spitten.
Er gebeurde echter iets vreemds: naarmate er namen van hooggeplaatste functionarissen en politici opdoken in het onderzoek, stootten de speurders op plotse sterfgevallen van betrokkenen. Het gaat om klokkenluiders, getuigen én beschuldigden.
Ruimen hooggeplaatste betrokkenen mensen uit de weg die te veel weten?
Verkeersongevallen, zelfmoorden en hartaanvallen: op zich geen merkwaardige incidenten, maar het totaalbeeld is opvallend. Zijn hooggeplaatste betrokkenen zich aan het indekken door mensen uit de weg te ruimen die te veel weten?
In de afgelopen week stierven vier mensen die betrokken zijn bij het schandaal: naast Askhay Singh nog twee agenten en de decaan van Jabalpur Medical College. Die laatste werd op 5 juli dood teruggevonden in een hotelkamer, vermoedelijk na alcoholvergiftiging.
Op het moment dat hij stierf, interviewde Askhay Singh de familie van Namrata Damor, een 19-jarige studente geneeskunde. Zij werd in 2012 dood teruggevonden bij een spoorweg nadat haar naam was genoemd in het politieonderzoek.
Het speciaal onderzoeksteam rapporteert 25 ‘onnatuurlijke sterfgevallen’ gelinkt aan het onderzoek. Onofficiële bronnen, zoals The Times of India, spreken zelfs van meer dan veertig doden die rechtstreeks in verband staan met de zaak.
Het meest spraakmakende geval is de dood van Shailesh Yadav, een zakenman en de zoon van de gouverneur van Madhya Pradesh. Ook hij was een beschuldigde in de affaire.
Modi zwijgt
Professor Chris Verschooten, docente journalistiek aan de KU Leuven en Indiadeskundige, kijkt met toenemende verbazing naar de ontwikkeling van het schandaal. ‘We moeten deze affaire kaderen binnen de politieke situatie in India. Corruptie is enorm ingebakken in de Indiase maatschappij, en de Indiase bevolking is dat meer dan beu.’
‘De Indiase bevolking is de corruptie meer dan beu’
Op 7 juli kwamen leden van de oppositiepartij Congress op straat in Bhopal, de hoofdstad van Madhya Pradesh, om een federaal onderzoek én het aftreden van Shivraj Singh Chouhan te eisen.
Die stemde na lang dralen in met de eerste eis en vroeg een onderzoek van de CBI, het Indiase Federale onderzoeksbureau. Chouhan, lid van de partij van minister-president Narendra Modi, is al bijna tien jaar aan de macht in Madhya Pradesh.
‘Toen Modi vorig jaar de verkiezingen won met zijn Bharata Janata Party, waren zijn voornaamste programmapunten transparantie en de strijd tegen corruptie,’ zegt Verschooten. ‘In een speech in mei 2015 sprak hij nog sterke taal: “Het zijn slechte dagen voor de corrupten.”
Premier Modi hult zich in stilzwijgen.
CC José Cruz/Agência Brasil (CC BY 3.0 BR)
Over dit schandaal spreekt de premier zich vooralsnog niet uit. Minister van Justitie Sadananda Gowda zei zelfs dat de eerste minister zich niet moet bezighouden met ‘silly issues’, toen hij op een persconferentie een vraag kreeg over het schandaal.
Het stilzwijgen van Modi over de affaire verbaast Verschooten niet. ‘De relatie tussen Modi en journalisten is moeilijk. Hij is van mening dat hij de journalisten niet nodig heeft. Hij zal zelden via de nieuwsmedia communiceren. Maar uiteindelijk zal hij de stilte toch moeten doorbreken. Het schandaal wordt té groot.’
Professor Verschooten kijkt ook met groeiende bezorgdheid naar de huidige werkomstandigheden van onderzoeksjournalisten in India. ‘De dood van Akshay Singh was geen alleenstaand incident: in de afgelopen anderhalve maand stierven al drie journalisten in verdachte omstandigheden, terwijl ze onderzoek aan het doen waren naar corruptieschandalen. Dat is alarmerend.’