De agenda van de NAVO-top in Wales
De tweedaagse NAVO-top in Wales wordt overheerst door de Oekraïne-crisis. Verder op de agenda staan discussies over collectieve verdediging, een verhoging van de nationale defensiebudgetten en de terugtrekking uit Afghanistan.
1. Oekraïne overheerst de agenda
De crisis in Oekraïne staat centraal op de Navo-top en stelt alle andere agendapunten in de schaduw. De escalatie van de spanning rond de Krim en de oorlog in Oost-Oekraïne heeft de afgelopen weken en maanden geleid tot steeds groter spierballengerol van de NAVO en sancties van de Europese Unie.
De Oekraïense President Poroshenko kondigde begin september een akkoord tot een permanent staakt-het-vuren aan. De Russische president Poetin ontvouwde enkele uren later een vredesplan in zeven stappen, dat door de Oekraïense premier Jatsenjoek echter afgedaan werd als een “valstrik”. De situatie op het terrein bleef ondertussen onveranderd.
Alle samenwerking tussen de NAVO en Rusland werd in april 2014 opgeschort. De Verenigde Staten kondigden begin juni een verhoging van hun roterende troepenaanwezigheid in Centraal- en Oost-Europa aan, en verhoogden de militaire samenwerking met landen als Oekraïne, Georgië en Moldavië.
De VS en verschillende NAVO-lidstaten houden tussen 16 en 26 september een militaire oefening in West-Oekraïne.
Navo-Secretaris-Generaal Rasmussen zette ondertussen de deur voor NAVO-lidmaatschap van Oekraïne nadrukkelijk op een kier. En de Verenigde Staten en verschillende NAVO-lidstaten houden tussen 16 en 26 september een gezamenlijke militaire oefening in West-Oekraïne, “Rapid Trident”.
Hoewel de ontplooiing van 1300 manschappen geen formele NAVO-operatie is, wordt ze gezien als een duidelijk teken van steun van NAVO-lidstaten aan de huidige regering van Oekraïne. De VS sturen in oktober bovendien tanks en 600 manschappen naar Centraal-en Oost-Europa voor gezamenlijke manoeuvres met Polen, Estland, Letland en Litouwen.
2. Collectieve verdediging
Tweede agendapunt op de Navo-top is collectieve verdediging. Waarnemers verwachten een trans-Atlantische Verklaring waarin het belang van artikel 5 van de NAVO-statuten opnieuw wordt benadrukt. Ook wordt een beslissing verwacht over de oprichting van een nieuwe snelle interventiemacht van 4000 manschappen.
‘We zullen een Gezamenlijke Task Force met zeer grote paraatheid ontwikkelen, die extreem snel –in dagen veeleer dan weken- kan reageren op eender welke uitdaging, klaar om eender waar tussen te komen met de luchtmacht, zeemacht en special forces’, aldus Rasmussen.
Een gezamenlijke verklaring waarin het concept van collectieve verdediging uitdrukkelijk gelinkt wordt met cyberaanvallen wordt eveneens verwacht.
Rusland kondigde ondertussen een herziening van haar militaire strategie aan in reactie op de nieuwe interventiemacht, evenals grootscheepse oefeningen van de meer dan 4000 soldaten die verantwoordelijk zijn voor het Russische strategische kernwapenarsenaal.
‘De uitbreiding van de NAVO is één van de grootste militaire gevaren voor de Russische Federatie’, aldus Mikhail Popov, vicevoorzitter van de Russische militaire Veiligheidsraad.
Rusland voelt zich steeds meer omsingeld door de NAVO. Rasmussen lijkt alvast weinig inspanningen te doen tegemoet te komen aan de Russische bezorgdheden, en heeft het over de noodzaak van een ‘meer zichtbare aanwezigheid van de NAVO in het Oosten, net zolang als nodig’.
De koude-oorlogsretoriek doet ondertussen gestaag opgang: de Oekrainse defensieminister heeft het over de “grootste oorlog sinds WO II”, terwijl de ondersecretaris-generaal van de NAVO Rusland omschrijft als een ‘nationalistische en revisionistische macht die geopolitieke doeleinden nastreeft ten koste van haar buren en de bredere Europese veiligheid’.
3. Hogere defensiebudgetten
Tegen die achtergrond klinkt de roep om een verhoging van de defensiebudgetten van NAVO-lidstaten steeds luider. “Paraatheid vereist middelen”, aldus Rasmussen.
De NAVO vraagt lidstaten twee percent van hun begroting te reserveren voor defensie, een doelstelling die door vier lidstaten gehaald wordt. Rasmussen stelt dat de totale defensieuitgaven van de NAVO-lidstaten de afgelopen vijf jaar met twintig percent gedaald zijn, terwijl de Russische defensieuitgaven met vijftig percent gestegen zijn.
Het Russische defensiebudget, goed voor ongeveer 77 miljard euro in 2013, is wel nog altijd maar een fractie van de totale defensieuitgaven van de 28 NAVO-lidstaten.
Het Russische defensiebudget, goed voor ongeveer 77 miljard euro in 2013, is wel nog altijd maar een fractie van de totale defensieuitgaven van de 28 NAVO-lidstaten.
Velen hopen te kapitaliseren op de groeiende Europese onrust over de instabiliteit aan haar oostelijke en zuidelijke grenzen. “Iedereen verwacht volledig lidmaatschap als het op hun defensie aankomt. Wel, dat betekent dat ze ook een bijdrage moeten leveren die overeenstemt met volledig lidmaatschap”, aldus de Amerikaanse President Obama.
Die extra middelen zijn volgens voorstanders nodig om te beantwoorden aan de oorlogen en onrust in Oekraïne, Irak, Syrië, Libië en de Sahel. De ontwikkeling van een strategie tegen de Islamitische staat, hoewel geen officieel deel van de agenda, wordt dan ook verwacht besproken te worden.
Rasmussen sluit voorlopg wel de inzet van NAVO-troepen in Irak of Syrië uit.
4. Afghanistan
Het einde van de NAVO-operatie in Afghanistan, op 31 december 2014, staat eveneens op de agenda. De NAVO wil vanaf 2015 een trainingsmissie ontplooien ter vervanging van de huidige gevechtsmissie. Een akkoord over het mandaat van deze missie moet echter nog steeds bereikt worden.