Nieuwe Canadese premier wordt de rijkste ooit
Mark Bourrie
21 november 2003
Paul Martin vervangt op 12 december Jean Chretien als premier van Canada. Volgens zijn criticasters is Martin zoveel verschuldigd aan de bedrijfswereld dat hij niet de belangen van alle Canadezen dient.
Martin werd vorig weekend verkozen op het congres van de Liberale Partij in Toronto met 94 procent van de stemmen. Hij wordt ook de nieuwe leider van de partij. Canadese actiegroepen zijn daar niet gelukkig mee. Ze vrezen dat de aanstaande premier vooral de belangen van het grote geld zal dienen. Martin is afkomstig uit de bedrijfswereld: hij is de voormalige CEO en eigenaar van Canada Steamship Lines, een reder die een half miljard dollar waard is.
Martin haalde voor zijn campagne 12 miljoen dollar op en meer dan 70 procent van dat geld was afkomstig van bedrijven. Een nieuwe wet op de partijfinanciering, die giften van bedrijven aan politieke wilde verbieden, stierf een stille dood in het Canadese parlement. Volgens critici wijst dat erop dat de Liberale Partij onder haar machtsbasis wil uitbreiden met geld uit de bedrijfswereld.
De honderd grootste bedrijven hebben hun rijkdom gebruikt om politieke macht te kopen, zegt David Langille, de directeur van het Centrum voor Sociale Rechtvaardigheid, een coalitie van gemeenschapsorganisaties, kerkelijke groepen, universiteiten en vakbonden. We vermoeden dat de loyauteit van de nieuwe premier in de eerste plaats bij zijn geldschieters ligt.
Martin kreeg 73 procent van zijn campagnegeld van bevriende bedrijven, en dat is veel meer dan gebruikelijk, zegt ook Bob McDermid, professor politieke wetenschappen aan de York Universiteit in Toronto. De rest van het geld komt van privé-personen die nauwe banden hebben met bedrijven, stelt McDermid, een expert op het vlak van partijfinanciering. De gemiddelde bijdrage bedraagt 4.500 dollar, wat fenomenaal hoog is. Er zijn weinig gewone Canadezen die zoveel geld zouden geven.
Martin is zonder twijfel de rijkste premier ooit. Hij is sinds de jaren 20 de eerste bedrijfsleider die aan het hoofd van de regering komt te staan. Hij krijgt daar enorm veel macht in handen. In Canada kiest de premier zijn ministers, hij stelt de rechters van het hooggerechtshof aan en heeft de bevoegdheid om wetsvoorstellen vanuit het parlement te blokkeren. In Canada is het ook de eerste minister die verkiezingen uitschrijft.
Het is belangrijk om een premier te hebben die luistert naar de bedrijven maar dit soort steun wijst op een gebrek aan evenwicht, zegt Langille. Dit soort partijfinanciering bedreigt de werking van de democratie. We glijden af naar een Amerikaans model, waar de twee grootste partijen in de vestzak van de bedrijven zitten.
Het Centrum voor Sociale Rechtvaardigheid vreest dat de sociale uitkeringen in Canada opgeofferd zal worden aan de vrijhandelsagenda. Er is nu al sprake van een nivellering om Canada in staat te stellen te concurreren met de VS. Alle sociale programma’s staan onder druk om te besparen en bedrijven krijgen meer speelruimte door belastingverlagingen.