Nieuwe deuk in vredesonderhandelingen Zuid-Soedan?

De woordvoerder van het Sudan People’s Liberation Army (SPLA) maakte zondag bekend dat ze rebellenbolwerk Nasir en belangrijke oliestad Bentiu hebben overgenomen van Machar, de ex-vicepresident die er eind 2013 door Kiir van beschuldigd werd een coup te willen plegen. ‘Beide dorpen zijn nu in handen van de overheid’, zei Philip Aguer aan Al Jazeera. ‘Het leger is op weg om alle gebieden te heroveren.’

Zelfverdediging

Minister van Defensie Kuol Manyang Juuk bevestigde dat bericht aan Sudan Tribune. Volgens hem reageerden de staatstroepen uit zelfverdediging: ‘De rebellen blijven aanvallen uitvoeren en schenden daarmee overduidelijk het wapenstilstandsakkoord.’ Beide partijen bereikten in januari een staakt-het-vuren na de gevechten die in december begonnen. Ze beschuldigen elkaar er echter van de overeenkomst niet correct na te leven.

Nasir, deel van de staat Upper Nile, was een van de belangrijkste uitvalsbases van Machar. Volgens een rebel trekt de oppositie zich tactisch terug uit het dorp, om ‘de legertroepen weldra terug weg te spoelen’, zo meldde hij aan Sudan Tribune. Aguer meent dan weer dat Machar gevlucht is nu hij Nasir is kwijtgespeeld. ‘We denken dat hij zich aan de grens met Ethiopië schuilhoudt’, verklaarde de woordvoerder aan AFP.

In Bentiu blijven de twee partijen vechten. Het leger trok massaal naar de oliestaat Unity, maar zou zich hevig onder vuur hebben moeten terugtrekken. Dat zag BBC-journalist Alastair Leithead vanuit een compound van de Verenigde Naties (UN). Het is voorlopig onduidelijk wie er het dorp onder controle heeft.

Bentiu sprong de voorbije maanden van het ene kamp naar het andere. Aan het begin van het conflict namen de rebellen de regio in, waarna het SPLA een maand later de touwtjes weer in handen nam. In april wisten de troepen van Machar dan weer toe te slaan, met honderden burgerslachtoffers tot gevolg. De oppositie werd door de VN beschuldigd van de moorden, maar dat werd door de rebellen ontkracht. De Veiligheidsraad startte inmiddels een onderzoek en wil beide strijdgroepen berechten voor de onlusten.

Hongersnood

De actie van het overheidsleger komt enkele dagen nadat president Kiir aan Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken John Kerry had beloofd om gesprekken te houden met Machar. Kerry was overeengekomen dat beide partijen elkaar deze week zouden ontmoeten in het Ethiopische Addis Ababa. De Verenigde Staten zijn van plan om sancties op te leggen als de twee niet tot een akkoord kunnen komen.

‘Als beiden geen stappen ondernemen om het geweld te beëindigen, zal Zuid-Soedan nog radelozer worden en zelfs te kampen krijgen met hongersnood’, zei Kerry zaterdag in de Ethiopische hoofdstad. ‘Ze vernietigen waarvoor ze menen te vechten. Indien dat niet stopt, kan het een enorme uitdaging worden voor de internationale gemeenschap.’

Maandag bevestigde Kerry die consequenties nog eens in de Angolese hoofdstad Luanda. ‘Laat het duidelijk zijn: als de ene of de andere partij de onderhandelingen compleet negeert, zouden er niet enkel sancties kunnen zijn, maar ook andere ernstige gevolgen’, zei de Amerikaan volgens AFP op zijn Afrika-tour.

Ondanks de gevechten blijft Kiir aangeven dat hij bereid is tot conversaties. ‘Natuurlijk wil de president een ontmoeting met Machar, zodat ze samen vrede kunnen sluiten’, vertelde Mayen Makol in naam van het ministerie van Buitenlandse Zaken aan AFP. ‘We werken eraan om dat zo snel mogelijk te regelen, al staat er nog geen datum vast.’

‘Nuer in gevaar’

Het conflict tussen Kiir en Machar neemt meer en meer een etnische dimensie aan tussen de Dinka-stam van de president en de Nuer van de rebellenleider. De machtsstrijd in het jongste land ter wereld treft ondertussen ook meer dan een miljoen onschuldige Zuid-Soedanese burgers. Er vielen al duizenden mensenlevens en nog eens 1,2 miljoen mensen zijn op de vlucht. Zo’n 800.000 daarvan zitten nog steeds in het land, als interne vluchtelingen, de Internally Displaced Persons (IDP’s).

Vanuit Juba klonk afgelopen weekend een oproep van IDP’s van de Nuer-stam. Zij zitten momenteel in een VN-kamp in de hoofdstad van Zuid-Soedan, maar willen verplaatst worden naar een buurland. Volgens hen zou de overheid hen als leden van de rebellengroepering beschouwen en daardoor hebben ze extra bescherming nodig.

‘De Nuer zijn in gevaar’, klinkt het statement. ‘Het is mogelijk dat, wanneer de oppositie de president verslaat, zijn troepen de IDP’s zullen komen uitmoorden voor ze op de vlucht slaan.’ De groep hoopte ook dat de VN, die nu met de United Nations Mission In South Sudan (Unmiss) een troepenmacht van 8500 peacekeepers afvaardigen, nog extra bescherming zal opsturen om de veiligheid van de Nuer te verdedigen.