“Nieuwe mijnramp in Turkije kwestie van tijd”

Zes dagen per week zit Tahir Cetin bijna acht uur lang honderden meter onder de grond in een nauwe gang om steenkool te ontginnen. Hij ademt stof in dat zijn longen kapotmaakt, en riskeert bij het graven dat hij zelf door een instorting bedolven raakt. En dat alles voor een karig loon.

‘Het is slavernij’, zegt Cetin, die in mei zijn neef verloor bij de grootste mijnramp uit de Turkse geschiedenis. Een ontploffing in de koolmijn van Soma, in het West-Turkse Manisa, veroorzaakte toen een ondergrondse brand, die aan 300 kompels het leven kostte. ‘Als arbeiders zijn we waardevol, maar we worden veracht en slecht behandeld door ons land.’

Gevaarlijkste mijn

Volgens Hurriyet Demirhan van de Kamer van Mijnbouwingenieurs werkt nagenoeg iedere kompel in Turkije in zulke erbarmelijke omstandigheden. Velen vragen zich af wanneer er zich nog eens een ramp zoals die in Soma zal voordoen.

Ook Arzu Cerkezoglu, secretaris-generaal van de Confederatie van Revolutionaire Vakbonden in Turkije (DISK) die de arbeiders van Soma vertegenwoordigt, gelooft dat de geschiedenis zich zal herhalen in een van de 450 mijnen die net zoveel risico lopen als Soma, als er niet snel drastische ingrepen volgen.

De Confederatie en de Ingenieurskamer hebben rapporten ingediend over al deze mijnen, waarin ze de regering een gebrek aan veiligheidsmaatregelen verwijten. In 2010 diende Demirhan zelfs een rapport in over Soma, dat de gevaarlijkste mijn werd genoemd. Toch gebeurde er niets met deze informatie.

Privatisering

Cerkezoglu beschouwt de privatisering als het grootste probleem van de Turkse mijnbouwsec

tor. ‘Mensen sterven omwille van het neoliberale beleid van de regering die met onderaannemers werkt. De echte verantwoordelijken van de ramp in Soma zijn regeringsleden die privatisering toestaan.’

Die privatisering begon in de jaren 1980, toen iedereen het erover eens was dat de overheid niet in staat was om de mijnen efficiënt uit te baten. Vandaag vragen privébedrijven vergunningen aan het ministerie van Energie, en wanneer ze groen licht krijgen, nemen ze auditoren, ingenieurs en veiligheidspersoneel in de arm om de veiligheid van de mijnen en de eerlijke behandeling van de arbeiders te garanderen.

‘Maar omdat het bedrijf zelf deze mensen aanwerft, doen ze weinig als ze op wantoestanden botsen’, meent Demirhan. ‘In combinatie met een mentaliteit van hoge productie aan lage kosten krijg je zeer erbarmelijke condities en dumpinglonen.’

‘Dit alles is de verantwoordelijkheid van de staat, en het is enkel door wetgeving dat arbeiders hun rechten kunnen herwinnen’, voegt hij eraan toe.

Eisen

Onmiddellijk na de ramp in Soma sprak DISK met mijnwerkers en de families van verongelukte kompels om een lijst van eisen op te stellen waarmee de mijnbouw in Soma en elders veiliger kan worden gemaakt. De lijst werd begin juli aan het ministerie van Energie bezorgd.

Concrete eisen zijn onder andere meer werkzekerheid, een hoger loon, kortere en minder shifts, een vroegere pensioenleeftijd en compensatie voor de families van de arbeiders die bij de ramp zijn omgekomen, aldus Tayfun Gorgun van DISK.

Gorgun werkt in Soma samen met de overheid om te garanderen dat hun eisen worden ingewilligd voor de achtduizend arbeiders die er nog actief zijn. Maar terwijl de regering beloftes deed om aan deze eisen tegemoet te komen, ziet hij maar trage vooruitgang.

Zo kondigde de regering aan om niet langer met onderaannemingen te werken in de mijnbouwsector, hetgeen veel van de problemen zou oplossen die het gevolg zijn van de privatisering. Maar voor deze kwestie, net als tal van andere, is er zelfs nog geen eerste aanzet gegeven.

Traangas

Volgens Gorgun wil de regering voldoende tijd laten passeren, zodat mensen opnieuw vergeten. ‘De enige manier om deze veranderingen te realiseren, is de bevolking betrokken houden.’

Cerkezoglu is er gerust op. Ze gelooft dat ‘het verzet van de arbeiders tot een verandering in de leefomstandigheden en de collectieve arbeidsovereenkomsten zal leiden.’

Cetin merkt op dat de arbeiders zich hebben verzet. ‘We hebben gestaakt en gemanifesteerd voor onze rechten.’ Hij beschrijft ook het politiegeweld waarmee de betogers geconfronteerd werden. ‘We weten goed hoe dynamietstof in onze longen aanvoelt, maar van traangas hadden we nog niet geproefd.’