Cohousing Curant: jonge nieuwkomers en Antwerpenaren samen onder een dak

Een erkende vluchteling viert zijn achttiende verjaardag. Als geschenk voor zijn net verworven onafhankelijkheid verliest hij normaliter een deel van zijn ondersteuning. OCMW Antwerpen biedt nu met de lancering van Curant (Cohousing and case management for Unaccompanied young adult Refugees in ANTwerp) een extra jaar. Het cohousingproject tracht zo de brede ondersteuning te verlengen.

Jongvolwassenen die zonder ouders toekomen in België ‘verdwijnen vaak in de anonimiteit van de stad Antwerpen’, zegt de woordvoerder van de OCMW-voorzitter Fons Duchateau (N-VA). Samenhuizen met een jonge Antwerpenaar zou hen helpen een sterker netwerk uit te bouwen, waarop ze kunnen terugvallen bij hun verdere volwassene leven.

‘Vogels voor de kat’

Curant ontstond niet uit het niets. ‘Het voldoet aan de behoefte die we zien in het veld. Van de erkende vluchtelingen in Antwerpen, zijn velen niet-begeleide minderjarigen. Zoals iedere puber zijn het vogels voor de kat. Een vangnet creëren is de boodschap. Het voorzien van psychologische begeleiding, een voogd en OKAN (Onthaalklas anderstalige nieuwkomers) helpt. Maar op hun achttien moet je ze loslaten. Ze ontvangen hun leefloon en moeten hun plan trekken.

‘Wat de net meerderjarigen ontberen is een netwerk van vrienden’

Wat de “net-meerderjarigen ontberen” is een sterk netwerk. De jongeren voelen zich veelal aangetrokken tot het netwerk van hun eigen gemeenschap wat vaak een netwerk van armoede is’, zegt de woordvoerder aan MO*.

Reden genoeg om de zaken anders aan te pakken. Curant ziet in samenhokken met een Antwerpse jongere, een buddy, een oplossing. Het kan de integratie van de vluchteling bevorderen. Ze reiken enkele voorbeelden aan. Zo kan hij zich richten naar zijn buddy bij administratieve vragen, biedt het project de mogelijkheid dagelijks Nederlands te spreken en geraakt hij vertrouwd met de gebruiken van alledag. Het resultaat, zo gelooft Curant, is een sterker sociaal netwerk.

‘Cohousing is maar de helft van het verhaal’, laat de woordvoerder weten. ‘Het project omvat ook aanvullende begeleiding voor de vluchtelingen tussen de achttien en twintig. Curant fungeert als een koepelnaam waar verschillende diensten samenkomen. Vormingplus, Atlas, JES vzw, Solentra en Cemis (Centrum voor Migratie en Interculturele studies) van de Universiteit Antwerpen vullen elkaar aan. De regie ligt bij OCMW Antwerpen.’

Win-win

Op papier is een blanco strafblad en een leeftijd tussen 20 en 28 jaar voldoende om buddy te worden. In praktijk is het sociaal engagement de bepalende factor. ‘Zo komt bijna iedereen binnen die leeftijdscategorie in de aanmerking om deel te nemen aan de selectie. We hebben bewust zoveel speling gelaten. Eenieder krijgt zo de kans in het project te stappen’, klinkt het. 

‘Tot nu toe hebben we een twintig- tot dertigtal buddy’s en ook de vluchtelingen zijn over het algemeen enthousiast.’ 

‘Tot nut toe hebben we een twintig- tot dertigtal buddy’s en ook de vluchtelingen zijn over het algemeen enthousiast. Hier moet wel bij gezegd worden dat niet iedereen in aanmerking komt. Zij die op korte termijn aanspraak maken op gezinshereniging, kunnen geen woning huren binnen het project’, geeft de woordvoerder aan. 

Zich opgeven als buddy speelt ook in eigen voordeel. OCMW Antwerpen stelt het voor als een win-winsituatie. Voor het luttele bedrag van 250 euro per maand kan men de woonst intrekken. Dat geldt zowel voor de vluchteling als voor zijn compagnon. ‘Al zullen de “buddy’s” die het louter doen voor het geld de selectie niet halen’, aldus Duchateaus woordvoerder. 

OCMW Antwerpen gaat zelf op huizenjacht. ‘Het is niet zo dat we identieke woonplaatsen voorzien. Dat kan zowel een appartement zijn als twee studio’s op eenzelfde verdiep. Afhankelijk van het aanbod koopt, renoveert of huurt het OCMW de woningen. De huurprijs van 250 euro daarentegen staat vast.

Het streefdoel is 75 duo-plaatsen tegen het einde van deze legislatuur. Bij een blijvende crisis kan een tekort aan woningen zich snel voordoen. 75 hoeft echter geen einddoel te zijn. De omgekeerde redenering gaat ook op. Als de crisis afneemt, dreigt leegstand. De panden kunnen dan worden ingezet binnen de daklozenwerking.’

Vallen en opstaan

‘Op 27 januari ontvangt het eerste duo hun sleutel’

‘Eind deze maand ontvangt het eerste duo hun sleutel’, verklapt de woordvoerder. Een uitdaging staat hen te wachten. Gedurende een jaar samenleven onder een dak, is niet evident. Het moet klikken tussen beide. Vormingplus zoekt en screent de vrijwilligers.

‘Daarna zoeken we naar matches. Er wordt gekeken naar gedeelde interesses, de motivatie van de buddy,… en alvorens ze samenhuizen ontmoeten ze elkaar. We moedigen hen aan om met elkaar kennis te maken. Zo leert de buddy ook meer over de achtergrond van de vluchteling.’

Op de vraag wat ze gaan aanvangen wanneer de twee elkaar in de haren vliegen, luidt het antwoord: ‘We veroordelen mensen niet tot elkaar. Het is de logica zelve dat we op dat moment iemand anders zoeken. Nee, we hebben hier geen vaste procedure voor. Als het probleem zich voordoet, zullen we reageren. Het is de eerste keer dat een dergelijk project wordt opgezet. Met vallen en opstaan, zal onze aanpak zich verfijnen.’

Voor bepaalde scenario’s zijn er wel al voorbereidingen getroffen. Zo knoopte de stad Antwerpen al een samenwerkingsverband aan met het Roze Huis Antwerpen. Indien een vluchteling uit de kast komt, kan deze terecht bij het Roze Huis.

Een lot uit de loterij

Waarom OCMW Antwerpen nu naar buiten komt met het project? De opportuniteit bood zich aan toen het UIA (Urban Innovative Actions)-fonds van de Europese commissie het selecteerde uit 378 voorstellen.

De subsidie bedraagt vijf miljoen euro, een serieuze hap uit het kostenplaatje van 6 117 879 euro. Het OCMW en de partners schieten zelf de overige twintig procent bij.

Een onderzoek van het Europees Integratiefonds uit 2014 toont aan dat niet-begeleide vluchtelingen sneller de schoolbanken verlaten zonder dat ze een diploma op zak hebben. Ze lopen ook een groter risico om voor lange tijd af te hangen van sociale bijstand. Dat bericht OCMW Antwerpen.

‘Het project geeft hen in ieder geval wat extra tijd in hun weg naar zelfstandigheid.’

Of het project resulteert in een betere integratie van de jongvolwassenen? Of het hen effectief uit de armoede haalt? Cemis zal de impact van het samenhuizen meten en vervolgonderzoek op vlak van integratie verrichten. Verder zal de toekomst het uitwijzen.

‘Het project geeft hen in ieder geval wat extra tijd in hun weg naar zelfstandigheid. Door het samenhuizen met een jonge Antwerpenaar kunnen ze hun eerste ervaring in de echte wereld met iemand delen. Daarna stopt het. Dan zijn ze toegewezen op zichzelf. Ze kunnen dan nog aanspraak maken op de standaardvoorzieningen die het OCMW aanbiedt’, besluit de woordvoerder.

Het project loopt over een periode van drie jaar. Minstens 75, maximaal 135 nieuwkomers zullen hierin meedraaien.