Ongelijkheid crucialer voor gezondheid dan DNA of medische zorg

Inter Press Service

09 mei 2025 • 4 min leestijd

De onderliggende oorzaken van een slechte gezondheid zijn vaak het gevolg van factoren die niets te maken hebben met gezondheid. Slechte huisvesting, geen werk of niet naar school kunnen gaan, kunnen de levensverwachting van mensen zelfs meer beïnvloeden dan genetische aanleg of toegang tot gezondheidszorg, zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Een nieuw WHO-rapport laat zien dat sociale determinanten verantwoordelijk kunnen zijn voor een dramatische vermindering van de gezonde levensverwachting. Die kan soms tot tientallen jaren oplopen en geldt voor zowel hoge- als lage-inkomenslanden.

Mensen die wonen in het land met de laagste levensverwachting, leven bijvoorbeeld gemiddeld 33 jaar korter dan mensen die geboren zijn in het land met de hoogste levensverwachting.

‘Onze wereld is ongelijk. Waar we geboren worden, opgroeien, leven, werken en ouder worden, heeft een aanzienlijke invloed op onze gezondheid en ons welzijn’

Tedros Adhanom, directeur-generaal WHO

Maar ook binnen landen kunnen er grote verschillen optreden. In Groot-Brittannië is er bijvoorbeeld een verschil van levensverwachting tussen de rijkste en minst rijkste groepen van 7,7 jaar voor mannen en 6 jaar voor vrouwen, en in landen zoals Polen, Hongarije en Slovakije loopt dat verschil voor mannen op tot gemiddeld 10 jaar.

Ook bij minderhedengroepen, zoals bijvoorbeeld de Roma in Europa, zijn de verschillen in levensverwachting groot: deze groep mensen die 12 miljoen leden kent, leeft volgens cijfers uit 2018 gemiddeld twintig jaar korter dan de rest van de Europeanen.

Meer invloed dan genetica

Volgens de bevindingen van de onderzoekers kunnen zaken zoals goede huisvesting en een degelijke baan de gezondheid van mensen meer beïnvloeden dan genetische invloeden of een vlotte toegang tot gezondheidszorg.

‘Onze wereld is ongelijk. Waar we geboren worden, opgroeien, leven, werken en ouder worden, heeft een aanzienlijke invloed op onze gezondheid en ons welzijn’, zegt WHO-directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus. ‘Maar verandering is mogelijk. Dit wereldwijde rapport laat zien hoe belangrijk het is om de onderling samenhangende sociale determinanten aan te pakken. Het biedt daarnaast ook strategieën en beleidsaanbevelingen om landen te helpen de gezonde levensjaren voor iedereen te verbeteren.’

Op dit moment zijn wereldwijd nog 3,8 miljard mensen verstoken van adequate sociale bescherming.

Het rapport benadrukt dat ongelijkheid op vlak van gezondheid nauw samenhangt met de mate van sociale achterstand en discriminatie. Het brengt in kaart dat achtergestelde gebieden vaker gepaard gaan met lagere inkomens, minder jaren onderwijs en een slechtere gezondheid.

Ook blijkt dat kinderen die in armere landen worden geboren, dertien keer meer kans hebben om voor het vijfde levensjaar te sterven dan kinderen in rijkere landen. En vrouwen uit kansarme groepen hebben ook nog steeds een grotere kans om te sterven als gevolg van complicaties tijdens de zwangerschap.

Miljoenen extra in armoede

De WHO benadrukt dat de cirkel van ongelijkheid moet doorbroken worden. ‘Want de klimaatverandering zal in de komende vijf jaar 68 tot 135 miljoen extra mensen in extreme armoede doen belanden.’

Die negatieve spiraal doorbreken kan bijvoorbeeld door kinderbijslag of betaald ziekteverlof een universeel recht te maken. Op dit moment zijn wereldwijd nog 3,8 miljard mensen verstoken van adequate sociale bescherming. ‘En dat heeft directe en blijvende gevolgen voor hun gezondheid’, zeggen de experts in het rapport.

De WHO roept dan ook op tot collectieve actie van nationale en lokale overheden, artsen, de academische en de onderzoekswereld, alsook maatschappelijke organisaties.

Word proMO*

Vind je MO* waardevol? Word dan proMO* voor slechts 4,60 euro per maand en help ons dit journalistieke project mogelijk maken, zonder betaalmuur, voor iedereen. Als proMO* ontvang je het magazine in je brievenbus én geniet je van tal van andere voordelen.

Meer weten over proMO*lidmaatschap?

Je helpt ons groeien en zorgt ervoor dat we al onze verhalen gratis kunnen verspreiden. Je ontvangt vier keer per jaar MO*magazine én extra edities.

Je bent gratis welkom op onze evenementen en maakt kans op gratis tickets voor concerten, films, festivals en tentoonstellingen.

Je kan in dialoog gaan met onze journalisten via een aparte Facebookgroep.

Je ontvangt elke maand een exclusieve proMO*nieuwsbrief

Je volgt de auteurs en onderwerpen die jou interesseren en kan de beste artikels voor later bewaren.