Meer dan vierhonderd mensen kwamen maandagavond luisteren naar Jean Ziegler en Rik Coolsaet, die beiden hun ideeën verwoordden over de samenhang tussen mondiale ongelijkheid en verzet, afwijzing en emancipatie.
Jean Ziegler presenteerde op deze MO*lezing de Nederlandse uitgave van Haat tegen het Westen. ‘Je hebt twee soorten haat’, preciseerde hij: ‘Er is de blinde haat van terroristen en andere Osama bin Ladens. Daarover heb ik het niet. En er is de weloverwogen haat, het verzet van mensen tegen de uitsluiting en de vernedering die het kannibalistische mondiale systeem oplegt.’ Ziegler verduidelijkte ook dat ‘het Westen’ uit detitel van zijn boek niet zozeer een plaatsaanduiding is, dan wel een productiewijze. Het is de huidige, gemondialiseerde vrijemarktdominantie, die volgens hem de reschtstreekse afstammeling is van de koloniale en imperialistische fasen van verdrukking.
Jean Ziegler legde in zijn lezing heel sterk de nadruk op het “gekwetste geheugen” van de volkeren uit het Zuiden: de koloniale verdrukking en de gewelddadige ontvoogdingsstrijd zijn voor die volkeren niet “voorbij” omdat ze niet erkend worden door de landen in het Noorden, én omdat ze voortgezet worden in de huidige mondiale ongelijkheid. Een andere belangrijke component van de “haat tegen het Westen” is het verraad van het Westen tegenover zijn eigen principes van universele mensenrechten en persoonlijke emancipatie.
Rik Coolsaet (auteur van onder andere De geschiedenis van de wereld van morgen) bekeek het onderwerp eerder met een helikopterperspectief. Hij stelde vast dat ernstige opinie-onderzoeken aantonen dat Europa een goed imago heeft in de rest van de wereld, en dat er van echte, tastbare haat dus geen sprake is. Coolsaet onderscheidde drie fasen van verzet tegen de dominantie van het Westen: de anti-koloniale ontvoogdingsstrijd, de anti-afhankelijkheidsbeweging van de jaren zeventig (met ondere andere OPEC en de Nieuwe Internationale Economische Orde) en vandaag de opkomst van de nieuwe groeilanden -wat eerder een opstand is van de zuiderse elites tegen het monopolie op de macht van de noordelijke elites.
Die laatste fase helpt niet tegen de interne ongelijkheid in landen en de opkomst van landen als China en India garanderen geenszins dat de belangen van de “bottom billion” ter harte genomen worden in de toekomst. De frustratie die daardoor ontstaat kan gekanaliseerd of geïntrumentaliseerd worden door populistische bewegingen zoals Al Qaeda, waardoor de kans op gewelddadig conflict toeneemt, maar niet noodzakelijk de kans op emancipatie.