Klimaatstaking gaat online voor Dag van de Aarde: ‘Ons huis staat nog steeds in brand’

Je zal dit jaar op straat weinig merken van de vijftigste Dag van de Aarde (22 april), maar online des te meer. Want het nieuwe coronavirus betekent niet het einde van de klimaatcrisis.

Het is de vijftigste Dag van de Aarde of Earth Day vandaag, en die wil ons bewustmaken van de aarde en de invloed die de mens daarop heeft. Sinds 1970 is 22 april een dag die draait rond milieu, natuur, klimaat en klimaatverandering. De wereldwijde acties die daar normaal gezien mee gepaard gaan, van bomen planten en parken schoonmaken tot lezingen en wandelingen, werden geschrapt door de coronacrisis.

De klimaatjongeren van Fridays For Future vonden een andere manier om de blijvende dreiging van de klimaatverandering onder de aandacht te brengen. Ze maken er een ‘Week van de Dag van de Aarde’ van, en houden op vrijdag 24 april een 24 uur durende livestream als ‘Global Strike for Future’. Ze beloven een dag vol online protesten, optredens, webinars en workshops. Klimaatactivisten en wetenschappers van over de hele wereld zullen daar aan deelnemen.

Ook in België laten klimaatorganisaties van zich horen. Youth For Climate, milieubewegingen WWF en Greenpeace, noordzuidkoepel 11.11.11. en vele anderen organiseren op vrijdag 24 april een online evenement. ‘We moeten oproepen tot een systeemverandering: terugkeren naar een meer lokaal model op mensenmaat en naar solidariteit met de meest kwetsbaren’, zo verduidelijkt de Facebook-pagina van het evenement.

De klimaatjongeren vergeten ook de boodschap van Greta Thurnberg op het Wereld Economisch Forum in 2019 niet: ‘Ik wil dat jullie zich gedragen alsof jullie huis in brand staat, want het is zo.’ Ze lanceerden daarom een niet mis te verstaan filmpje op sociale media:

Tijdelijk minder CO2-uitstoot, maar dat is geen goed nieuws

Dat de coronacrisis ons massaal thuishoudt, lijkt op het eerste zicht een positief effect te hebben op het klimaat. Doordat de industriële activiteit én het aantal verplaatsingen drastisch daalt, daalt ook de uitstoot van broeikasgassen. In China bijvoorbeeld was er tijdens de lockdown een kwart minder CO2-uitstoot, zo preciseert klimaatanalyst Lauri Myllyvirta van de ngo CarbonBrief.

Als dit nieuwe gedrag ook voortgezet wordt na de wereldwijde noodsituatie, dan verhoogt de kans op een lagere uitstoot op lange termijn.’

Maar uit vorige crisissen leerden we dat er kanttekeningen zijn bij die tijdelijke daling van de uitstoot. Glen Peters, onderzoeker verbonden aan het Centrum voor Internationaal Klimaatonderzoek in Oslo (Cicero), wijst in een artikel op The Conversation op het sterke verband tussen economische activiteit en de uitstoot van kooldioxide. Hoe minder economische activiteit, hoe minder energieverbruik, hoe lager de CO2-uitstoot.

Maar ook aan de coronacrisis komt, net zoals aan de financieel-economische crisis van 2008, ooit een einde. Wanneer dat gebeurt, stelt Peters, zal de CO2-uitstoot weer naar de normale niveaus klimmen. ‘Het effect op de uitstoot wordt waarschijnlijk minder uitgesproken dan tijdens de wereldwijde financiële crisis. De uitstoot daalde ook bij vorige economische crisis, en dat suggereert dat de uitstoot zich snel zal herstellen wanneer de pandemie voorbij is.’

Peters ziet wel een oplossing in slimme stimuli van regeringen om de economie weer te stimuleren. ‘De manier waarop dat geld uitgegeven wordt, kan beïnvloeden hoe de uitstoot zal evolueren in de toekomst.’ Hij stelt voor dat overheden niet investeren in business as usual, maar in structurele veranderingen, zoals de verdere ontwikkeling van schone technologieën.

Ook de nieuwe manieren van thuiswerken, met minder woon-werkverplaatsingen en zakenvluchten, geven de klimaatwetenschapper hoop. ‘Als dit nieuwe werkgedrag ook voortgezet wordt na de wereldwijde noodsituatie, dan verhoogt de kans op een lagere uitstoot op lange termijn.’