Ook strijd tegen terrorisme creëert mensenrechtenproblemen

Nieuws

Ook strijd tegen terrorisme creëert mensenrechtenproblemen

Gustavo Capdevila

19 maart 2002

Het internationaal terrorisme en de excessen bij
strijd tegen die terreurdaden lijken dit jaar de zittingsperiode van de
VN-Mensenrechtencommissie te gaan beheersen. Ironisch genoeg zijn de VS net
dit jaar niet vertegenwoordigd onder de 53 leden van de commissie die zich
de komende zes weken een oordeel vormen over de ergste
mensenrechtenschendingen in de wereld.

Mary Robinson, de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN,
betitelde maandag tijdens de openingsdag van de zittingsperiode de
terreuraanslagen van 11 september in Washington en New York als een misdaad
tegen de menselijkheid, maar waarschuwde tegelijk dat het respect voor de
mensenrechten ondermijnd dreigt te worden door de reacties op de
aanslagen. Robinson uitte de voorbije maanden herhaaldelijk haar bezorgdheid
over het leed dat de oorlog in Afghanistan veroorzaakte, en veroordeelde ook
de manier waarop de Afghaanse krijgsgevangenen werden behandeld in de
Amerikaanse marinebasis in Guantanamo.

Robinson wil dat de VN-Mensenrechtencommissie een mechanisme opzet om toe te
zien dat bij de uitvoering de anti-terrorismemaatregelen waarover de
VN-Veiligheidsraad na 11 september zijn zegen gaf, ook steeds de
mensenrechten worden gerespecteerd. Volgens Robinson mag de strijd tegen het
terrorisme niet alleen met wetgevende en veiligheidsmaatregelen worden
gevoerd; ook onze gemeenschappelijke waarden en normen en ons engagement
voor de universele rechten die ons tot één wereldwijde gemeenschap
samensmeden moeten volgens haar offensief worden ingezet.

Sommige leden van de VN-mensenrechtencommissie delen de bezorgdheid van
Robinson. Volgens de ontslagnemende voorzitter van de commissie, de
Argentijn Leandro Despouy, moeten regeringen zich ook aan de mensenrechten
houden als ze met terroristen te maken krijgen voor wie geen enkele wet of
internationale afspraak heilig is. Despouy herinnerde eraan dat veel
Latijns-Amerikaanse regimes in de jaren 70 en 80 de demon met de wapens van
de duivel trachtten te bestrijden en de regio daarmee in een hel
omtoverden.

De niet-gouvernementele mensenrechtenorganisaties die traditioneel een
belangrijke inbreng hebben bij de zittingen van de
VN-mensenrechtencommissie, zijn nog iets duidelijker in hun veroordeling van
de excessen in de strijd tegen het terrorisme. Amnesty International stelde
vorige week dat sommige landen speciale rechtbanken of een speciale
bewijsregeling hebben ingevoerd die de rechten van verdachten op een eerlijk
proces schenden. Human Rights Watch (HRW) vindt dat sommige regeringen op
een cynische manier profiteren van de strijd tegen het terrorisme om de
repressie van politieke tegenstanders, rebellengroepen of religieuze groepen
op te voeren.

Mary Robinson maakte maandag haar beslissing bekend geen nieuwe ambtstermijn
na te streven als Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN. Haar
mandaat, dat vorig jaar voor één jaar werd verlengd, loopt af in september.
Volgens mensenrechtenkringen was Robinson wel bereid verder te werken, maar
geniet ze niet voldoende steun onder de machtigste VN-lidstaten. Robinson
heeft nooit een blad voor de mond genomen als ze weet kreeg van grove
mensenrechtenschendingen waar dan ook ter wereld, en heeft zich met haar
kritiek de woede van veel regeringen op de hals gehaald. Maandag gispte
Robinson bijvoorbeeld nog eens de Russische regering voor de manier waarop
het Russische leger tekeer blijft gaan in Tsjetsjenië. Ze hekelde ook de
islamofobie die na 11 september uitbreiding heeft genomen in de VS en
West-Europa. Volgens Reed Brody, directeur Advocacy bij Human Rights Watch,
zijn onder meer de VS gekant tegen een tweede volledige ambtstermijn voor
Robinson.