Oost-Europa wacht aidstragedie door bezuinigingen

Oost-Europa en Centraal-Azië zijn de enige regio’s in de wereld waar de aidsepidemie groeit. Het is ook het zwaarst getroffen gebied als het gaat om de verspreiding van de multiresistente tuberculose (MDR-TB). Jarenlang waren de hiv/aids en tuberculoseprogramma’s in veel landen exclusief of grotendeels afhankelijk van financiering door het Wereldwijde Fonds tegen Aids, TB en Malaria.

Dit jaar heeft het fonds een nieuw financieringsmodel geïntroduceerd, gebaseerd op nationaal inkomen. Dat betekent dat veel landen flink minder geld krijgen. ‘Dit kan leiden tot een tragedie, omdat sommige regeringen nog geen verantwoordelijkheid nemen als het gaat om de aanpak van de hiv/aids-epidemie’, zegt Viktoria Lintsova van het Eurazië Netwerk voor Mensen die Drugs Gebruiken (Enpud). ‘Beleidsmakers moeten begrijpen dat dit niet alleen gaat over epidemiologische statistieken, maar dat onze levens en gezondheid op het spel staan.’

Risicogroepen

De zorgen richten zich niet alleen op behandeling van bestaande patiënten, maar ook op preventie en andere diensten gericht op risicogroepen. Verslaafden die drugs injecteren zijn de belangrijkste verspreiders van hiv in Oost-Europa en Centraal-Azië. Maar het virus komt ook steeds vaker voor onder mannen die seks hebben met mannen en in de prostitutie. Tuberculose, een net zo ernstig gezondheidsprobleem in de regio, is nauw verbonden met de hiv-epidemie, omdat besmetting vaak samengaat.

Critici wijzen erop dat de stijging van het aantal hiv/aids-gevallen in Roemenië in de afgelopen jaren laat zien wat er kan gebeuren in andere landen, als het Wereldwijde Fonds de financiering terugschroeft. Het fonds stopte in 2010 de financiering voor programma’s in het land. Volgens gegevens van de Roemeense overheid, is er sindsdien een dramatische stijging van het aantal besmettingen. In 2013 werd 30 procent van de nieuwe hiv-gevallen toegeschreven aan het injecteren van drugs. In 2010 was dat slechts 3 procent.

Het fonds besloot in Oekraïne de financiering in 2014/2015 met de helft te verminderen. Tegelijkertijd werd het nationale budget voor hiv-preventie in 2014, tijdens de politieke en economische onrust, met 71 procent verlaagd.

Afgelopen maand stuurden 24 prominente ngo’s uit Oost-Europa en Centraal-Azië een open brief aan het Wereldwijde Fonds, waarin ze hun ‘diepe bezorgdheid’ uitspreken over de teruglopende budgetten. Ze dringen erop aan naar elk land individueel te kijken en geen ‘one size fits all-benadering’ te hanteren.