Psychiatrisch centrum zorgt voor het klimaat en wordt rijker met energieprestatiecontract

Wat als een bedrijf splinternieuwe klimaatvriendelijke, energiebesparende installaties kan neerzetten en daar niets extra voor hoeft te betalen? Het wint er bij! Te mooi om waar te zijn? Nochtans is dat exact wat het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum (OPZC) in het Limburgse Rekem doet met zijn energieprestatiecontract.

  • © Departement LNE © Departement LNE
  • © Departement LNE © Departement LNE

OPZC Rekem heeft een campus van 36 hectare met 22 gebouwen die tot voor kort verwarmd werden met een sterk verouderde ondergrondse centrale stookinstallatie: ‘Tot de jaren zeventig zette men in de psychiatrie de gebouwen zo ver mogelijk uit elkaar’, vertelt directeur Walter Vandeneede. ‘Als je dan moet verwarmen vanuit een centrale stookplaats, zie je in de winter gewoon de sneeuw wegsmelten waar de buizen lopen. Het energie- en warmteverlies waren enorm.’

Maar het ontbrak het zorgcentrum aan de capaciteit en de financiële middelen om het probleem op eigen houtje aan te pakken. Tot een brief van het Vlaams Energie Bedrijf (VEB) als een deus ex machina op het bureau van diensthoofd techniek Joeri Reulens belandde. Het VEB heeft als opdracht de energiekost van de Vlaamse overheid te doen dalen en promoot daarom energieprestatiecontracten met een Energy Service Company (ESCO).

Minder budget naar energie, meer budget naar zorg

Zo’n ESCO financiert, implementeert en onderhoudt energiebesparende vernieuwingen. De investering wordt terugbetaald met het geld dat de energiebesparing oplevert. ‘Voor ons was het ESCO-project dubbel zo interessant’, zegt Joeri Reulens. ‘Het project levert een energiebesparing op, maar ik zag in de eerste plaats de mogelijkheid de verouderde stookinstallatie te vernieuwen zonder het zelf te moeten financieren.’

Het zorgcentrum verzamelde gedurende anderhalf jaar de verbruiksgegevens van al zijn gebouwen. Op basis daarvan konden de ESCO’s een offerte opmaken en zich kandidaat stellen via een publieke oproep. Daaruit kwam het voorstel van Cofely Services, deel van energiegigant Engie, als het beste uit de bus. Zo werd OPZC Rekem het eerste Vlaamse overheidsbedrijf dat een ESCO-samenwerking aanging, die in december 2015 opstartte.

Het zorgcentrum betaalt de investeringen terug op een termijn van negen jaar, maar bespaart ondertussen zelf al door de gemaakte energiebezuiniging.

Cofely Services bouwde de ondergrondse stookplaats volledig af en plaatste aparte gasketels in elk gebouw. Daarnaast werden een sporthal, een therapiecentrum en een gebouw voor ouderenzorg aangepakt, tevoren goed voor dertig procent van het energieverbruik. Cofely Services installeerde er een miniwarmtenetwerk met drie warmte-krachtkoppelingen en warmtepompen.

In nieuwe gebouwen werden vooral kleinere energiebesparende aanpassingen aan de gebouwbeheersystemen gedaan, bijvoorbeeld het optimaliseren van het tijdstip waarop de verwarming aan- en afspringt en de temperatuur van het sanitair warm water.

Cofely Services financierde alle investeringen. Het zorgcentrum betaalt de investeringen terug op een termijn van negen jaar, maar bespaart ondertussen zelf al door de gemaakte energiebezuiniging. De energiefactuur van OPZC Rekem bedroeg voordien zo’n 650.000 euro per jaar. Cofely Services verbindt zich er gedurende de contractperiode van negen jaar toe een jaarlijkse besparing van ongeveer 30 procent of 194.000 euro te garanderen.

Het contract met Cofely Services is een resultaatsverbintenis dus als het de beloofde besparing niet kan realiseren, moet het zorgcentrum daar niet voor opdraaien. Van de 194.000 euro die OPZC Rekem jaarlijks bespaart, betaalt het 130.000 euro terug aan Cofely Services. De overige 64.000 euro is dus rechtstreekse winst voor het zorgcentrum. Als het contract na negen jaar afloopt, gaat de volle 30 procent of 194.000 euro naar het zorgcentrum. Het bespaarde budget kan geïnvesteerd worden in verbeterde zorg.

Geen onverwachte kosten meer

Terwijl onderzoek, implementatie en onderhoud gewoonlijk door verschillende dienstverleners gebeuren, neemt Cofely Services al die taken op zich. Vandeneede: Vroeger gaven we voor onderhoud zo’n 150.000 euro per jaar uit aan vijftien-zestien verschillende dienstverleners en nu zit dat allemaal bij een dienstverlener’.

Bovendien kon het zorgcentrum zonder meerkosten een omniumcontract voor alle technische installaties op de campus sluiten met Cofely Services. ‘Onlangs ging onze grote keukenmixer stuk, zo’n mixer om voor 500 man soep te mixen, en die werd gewoon vervangen door Cofely Services. Nu kunnen we dus exact begroten, want we zitten nooit meer met onverwachte kosten. Dat is een enorme geruststelling’, zegt Vandeneede.

Ook Joeri Reulens heeft een geruster gemoed sinds de ESCO-samenwerking: ‘Met een ESCO-overeenkomst ben je volledig ontzorgd. Met een onderhoudsfirma weet je nooit zeker of die het onderhoud wel goed doet, maar die zorg valt nu helemaal weg. De ESCO wordt afgerekend op de energie die hij verbruikt dus het is in zijn belang dat alle installaties optimaal functioneren. Als ze het onderhoud niet goed doen, maken ze verlies.’

Geïnteresseerden kijken de kat uit de boom

Volgens Joeri Reulens botste het project in het begin wel op wat weerstand: ‘Zo’n project was nog nergens anders gerealiseerd en in de zorgsector kijkt men erg naar elkaar. Weinigen nemen initiatief in de sector. Ook bij ons had men aanvankelijk weinig zin om proefkonijn te zijn. Daarboven komt nog eens dat het eigen technisch personeel bij zo’n project vreest dat het om een verdoken vorm van outsourcing gaat.’

Dat laatste is bij het OPZC Rekem alvast een irreële angst gebleken. Het zorgcentrum wist het contract zo te onderhandelen dat het eigen personeel actief betrokken blijft bij het ESCO-project. De eigen medewerkers lopen mee met het personeel Cofely Services en leren zo ook de nieuwe installaties onderhouden. De uren die zij presteren worden in mindering gebracht van de terugbetaling aan Cofely Services.

© Departement LNE

‘Onze technische medewerkers vreesden dat Cofely Services alle interessante taken naar zich toe zou trekken en dat zij met de vervelende klusjes zouden blijven zitten’, zegt Walter Vandeneede. ‘Daarom hebben we het omgedraaid. We hebben onze medewerkers de taken laten aanduiden die ze interessant vinden en willen blijven doen.’

‘Een van de grote voordelen die wij hadden, was dat er met de verouderde stookinstallatie een groot potentieel aan besparing was, maar hoe dan ook garandeert Cofely Services altijd een besparing van minimum tien procent. Ik vind het dan ook eigenaardig dat het zo moeilijk van de grond lijkt te komen’, zegt Reulens. ‘Alles is volledig contractueel vastgelegd. Ik zie geen addertjes onder het gras.’

‘Er is heel veel interesse, maar omdat het een nieuw concept is, kijken velen de kat uit de boom’

Hoewel ESCO-samenwerkingen bijna te mooi klinken om waar te zijn, komen ze in België inderdaad maar moeizaam op gang. Het OPZC Rekem is voorlopig nog steeds de enige Vlaamse overheidsinstelling die een ESCO-contract tekende. Wel begeleidt het VEB momenteel vijf andere projecten om te onderzoeken of een ESCO iets voor hen kan betekenen.

‘Er is eigenlijk heel veel interesse, maar omdat het een nieuw concept is, kijken velen de kat uit de boom’, zegt Inge Goessens, destijds projectleider voor de ESCO-samenwerking van het zorgcentrum en nu directeur energie-efficiëntie bij het VEB. ‘Het project bij OPZC Rekem loopt nog maar net dus momenteel zijn er weinig concrete resultaten beschikbaar. Op het moment dat het ESCO-project bewijst wat het kan bieden, zullen veel geïnteresseerden ook de stap zetten.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Freelance journaliste

    Na omzwervingen doorheen verschillende jobs in de cultuur- en sociale sector besliste Ebe dat het hoog tijd was om na te denken over wat ze écht wilde doen.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.