Pakistaanse deuren staan wagenwijd open voor vluchtelingen

Pakistan is een van de eerste landen in de wereld die een veilige haven biedt voor miljoenen mensen die oorlog ontvluchten in een buurland, blijkt uit cijfers van de VN-vluchtelingenorganisatie Unhcr. Anderhalf miljoen geregistreerde Afghaanse vluchtelingen verblijven langdurig in het land.

Dat is het hoogste aantal wereldwijd. Het aantal vluchtelingen bouwde zich op na de Russische invasie in Afghanistan in de jaren tachtig. Turkije staat momenteel qua aantal vluchtelingen op de eerste plaats, met 1,7 miljoen mensen, grotendeels afkomstig uit het door oorlog verwoeste Syrië. Pakistan volgt op de tweede plaats en Jordanië op de derde, met 800.000 vluchtelingen.

Ontwikkelingslanden vangen nu 86 procent van de vluchtelingen in de wereld op, vergeleken met 70 procent tien jaar geleden.

‘We zien het als onze menselijke plicht deze mensen onderdak te bieden.’

Op de vraag hoe haar land met de vluchtelingencrisis in de jaren tachtig omging, zegt de Pakistaanse permanente vertegenwoordiger bij de VN, Maleeha Lodhi, dat het land in feite 3 miljoen vluchtelingen telde in 1990, toen het conflict op zijn hoogtepunt was.

Een volkstelling uit 2005 bevestigt dat aantal: 1,5 miljoen vluchtelingen stond geregistreerd, de rest niet.

‘De VN en de internationale gemeenschap hebben belangrijke steun verleend bij onze pogingen onze Afghaanse broeders en zusters op te vangen’, zegt ze. ‘Maar we hebben ook zelf veel moeten doen met onze bescheiden middelen. We zien dat als een humanitaire verantwoordelijkheid. De Pakistaanse bevolking heeft zich zeer gastvrij een meelevend getoond. Ze hebben de Afghaanse vluchtelingen hulp en steun geboden, en dat al langer dan dertig jaar.’

Pakistan is het op één na grootste vluchtelingenland ter wereld, zegt ook Lodhi. ‘Daar zou ik aan willen toevoegen dat, als het gaat om langdurige aanwezigheid van vluchtelingen, Pakistan nog steeds op nummer 1 staat.’

Tijdens een paneldiscussie bij de VN afgelopen week over vluchtelingen, zei ze: ‘We hebben nooit geprobeerd iemand terug te sturen, ook hebben we geen barrières opgeworpen of muren gebouwd. We zien het als onze menselijke plicht deze mensen onderdak te bieden.’

Menselijk lijden negeren

Terwijl duizenden vluchtelingen blijven proberen de Europese Unie binnen te komen, proberen veel Europese landen hun aantal te beperken of ze volledig te weigeren. Peter Sutherland, speciale VN-vertegenwoordiger voor internationale migratie, noemde de Europese houding eerder ‘xenofoob.’

Het aantal asielaanvragen in Europa, en met name in Duitsland, groeide dit jaar sterk. Duitsland kreeg 90.000 aanvragen in de eerste vier maanden van 2015. In totaal kreeg de EU in het eerste kwartaal van dit jaar 185.000 aanvragen, een stijging van 86 procent ten opzichte van het eerste kwartaal van 2014.

In 2014 zijn meer dan 3.000 migranten verdronken in de Middellandse Zee, volgens cijfers van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). In 2013 waren dat naar schatting 700 mensen. Wereldwijd, schat de IOM, kwamen minstens 4.077 migranten om tijdens hun reis. ‘Het werkelijke aantal doden is waarschijnlijk hoger, omdat veel doden vallen in afgelegen regio’s en nooit worden geregistreerd. Sommige experts geloven dat voor elk ontdekt lichaam, er minstens twee zijn die nooit ontdekt worden,’ zegt de IOM.

Gevraagd naar een reactie, zegt ambassadeur Lodhi dat ‘zelfs als de huidige uitdagingen ongekend zijn qua omvang en aard, ze een beroep doen op compassie en empathie en onze collectieve humanitaire verantwoordelijkheid.’

Mensen die ontheemd raken door oorlog, armoede of vervolging, mogen niet genegeerd worden, zegt ze. ‘In die geest moet onze politiek en strategie gevormd worden. Tegelijkertijd moeten wereldwijde bestuursorganen de omstandigheden creëren waaronder de onderliggende oorzaken voor die ontheemding kunnen worden aangepakt.’ Lodhi wijst erop dat meer dan de helft van de vluchtelingen in de wereld kinderen zijn. Dat maakt de tragedie alleen maar groter, zegt ze.

De recente opleving van het aantal vluchtelingen gaat samen met een tragisch verlies van levens. Duizenden mannen, vrouwen en kinderen verdronken in de Middellandse Zee. In Oost-Azië, zegt ze, zijn duizenden Rohingya-moslims vermist of omgekomen tijdens hun vlucht voor vervolging of geweld.

‘Hoe heeft de internationale gemeenschap op dit alles geantwoord? Eerlijk gezegd door te weinig te doen en niet besluitvaardig te handelen tijdens deze humanitaire noodsituatie. De internationale gemeenschap heeft – tot haar schande – menselijk lijden ook in het verleden genegeerd. Denk aan onder meer Rwanda en Screbrenica.’ De huidige vluchtelingencrisis kan ook in dat rijtje belanden, concludeert ze.