Paus Franciscus in Myanmar voor 'gevoelig' bezoek

Yangon is er klaar voor. In de economische hoofdstad van Myanmar wordt de paus verwelkomd door grote reclameborden met ‘A heartiest welcome to the Holy Father’ boven zijn portret. De kathedraal is gepoetst en bijgeverfd. Paus Franciscus wordt hier feestelijk ontvangen op zijn driedaags bezoek, maar tegelijk zijn de katholieken ook ongerust.

Kort na zijn aankomst gisteren sprak hij kort met generaal Min Aung Hlaing, de machtigste man van Myanmar. Hij was vroeger een onbekende, tot augustus toen de dorpen begonnen te branden. Meer dan 600.000 Rohingya, een moslimminderheid, zijn naar Bangladesh gevlucht voor de slachtpartijen, brandstichtingen, verkrachtingen door soldaten en lokale boeddhisten.

Ook staat een ontmoeting met Aung San Suu Kyi op het programma, de winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede die door haar zwijgzaamheid het bloedvergieten in haar land leek goed te keuren. Zij ontkent dat er religieuze discriminatie is in Myanmar. Volgens haar bestrijdt het leger een gewapende opstand. De Verenigde Naties noemen het een etnische zuivering.

Ondanks democratische verkiezingen, hebben het parlement en de regering geen enkele macht over het leger. Generaal Min Aung Hlaing leidt een staat binnen de staat.

Op eieren lopen

Er zijn ongeveer 650.000 katholieken in Myanmar, 150.000 van hen reizen naar Yangon om de paus te zien. Daar leidt hij op woensdag en donderdag twee missen. Maar de feestelijkheden gaan gepaard met ongerustheid. Alle oren zijn gericht op één symbolisch woord. Zal paus Franciscus de term Rohingya gebruiken?

Dat woord wordt door meeste Myanmarezen verworpen. Volgens hen gaat het niet om Rohingya, maar om Bengalen. Dat impliceert dat het illegale immigranten zijn uit Bangladesh. Volgens de internationale gemeenschap betekent dat de ontkenning van hun historische aanwezigheid in Myanmar.

Kardinaal Charles Maung Bo, de meeste prominente katholiek van Myanmar, heeft de paus gevraagd om het woord niet te gebruiken. De christelijke minderheid vreest dat ze geviseerd zullen worden door nationalistische boeddhisten als de paus iets verkeerds zegt. De Myanmarese maatschappij is erg gepolariseerd langs etnische en religieuze breuklijnen. Geweld tegen de christenen is niet uitgesloten.

‘Heilige oorlog’

De paus zei ooit dat ‘onze Rohingya broeders worden gemarteld en vermoord, gewoon omdat ze moslim zijn’. Dat herhalen zou in Myanmar voor problemen kunnen zorgen. Er wordt dus uitgekeken naar zijn diplomatieke oplossing. Hij kan het hebben over ‘de mensen die zich Rohingya noemen’. Of ‘de moslims die lijden in Rakhine State’, de deelstaat waar de Rohingya al eeuwen wonen.

De paus zei ooit dat ‘onze Rohingya broeders worden gemarteld en vermoord, gewoon omdat ze moslim zijn’. Dat herhalen zou in Myanmar voor problemen kunnen zorgen.

Dominee Bernardo Cervellera, lid van het “Pontifical Institute for Foreign Missions” en verbonden aan AsiaNews, zegt dat de christenen in Myanmar ‘heel ongerust’ zijn over het gebruik van het woord Rohingya. ‘Dat woord is een heel gepolitiseerd concept’, zegt hij op AsiaNews. ‘Daarbij, het leger voert meerdere etnische zuiveringen uit in Myanmar (zoals de Shan en de Kokang, red.), maar de wereld heeft het alleen over de Rohingya’. Cervellera voegt eraan toe dat het moslimextremisten kan aanmoedigen ‘een heilige oorlog’ te beginnen om de Rohingya ‘te bevrijden’.

De paus staat onder druk van de internationale gemeenschap om het geweld tegen de Rohingya te veroordelen. Franciscus wilde zijn pontificaat vooral gebruiken om op te komen voor de slachtoffers van onderdrukking en marginalisering. Daarom lijkt het onwaarschijnlijk dat hij zal zwijgen over de Rohingya. Hij moet dus kiezen tussen gezichtsverlies als moreel kompas of het in gevaar brengen van de christenen in Myanmar.

Misschien denkt paus Franciscus aan zijn controversiële voorganger Pius XII. Die weigerde zich tijdens de Tweede Wereldoorlog uit te spreken over de Jodenvervolging uit vrees voor wraakacties tegen katholieken.

Spontane paus

Paus Franciscus is zich zeker bewust van de complexe situatie. Tegelijk staat hij ook bekend als een onafhankelijk vrijdenker. Op een vorige reis liet hij onverwacht de pausmobiel stoppen aan de muur tussen Palestina en Israël om de illegale barrière te kussen, tot grote ergernis van de Israëli’s.

Na Myanmar reist paus Franciscus door naar Bangladesh. Het laatste pontificale bezoek daar dateert uit 1986. De paus zal er onder andere een groep Rohingya-vluchtelingen ontmoeten als een symbolisch gebaar. Misschien zal hij dan meer vrijuit kunnen spreken.