Politieke tegenstand of crimineel verzet in Turkmenistan?
Stijn Cools
17 september 2008
Bij een confrontatie tussen de Turkmeense veiligheidsdiensten en een criminele bende zijn verschillende agenten gedood. De Turkmeense president Kurbanguly Berdymukhamedov gaf dat gisterenavond toe. De oppositie denkt echter dat Berdymukhamedov de feiten naar zijn hand zet.
Inwoners van hoofdstad Ashgabat getuigden dat ze zware vuurgevechten en explosies gehoord hebben afgelopen weekend. De oorzaak daarvan bleef tot dinsdag onduidelijk. Toen liet de Turkmeense overheid weten dat “de veiligheidsdiensten een operatie uitgevoerd hebben om een criminele groep te ontwapenen en in hechtenis te nemen”.
Dinsdagavond verscheen Berdymukhamedov op televisie. Daarin zei hij dat “tot onze grote spijt er een aantal agenten zijn omgekomen tijdens een confrontatie met gewapende bandieten”. Het aantal slachtoffers is onduidelijk. Een westers diplomaat denkt dat er twintig doden zijn gevallen.
Enkele Russische media spreken de officiële versie van de feiten tegen. Een radicale islamistische beweging van Wahabieten zou een verwerkingsbedrijf van drinkwater bezet hebben.
Het is echter weinig waarschijnlijk dat religieuze motieven de gewelddadige confrontatie veroorzaakten, countert de oppositiekrant Turkmen Iskra. Ondanks het gebrek aan godsdienstvrijheid is religieus radicalisme immers vrijwel onbestaande in Turkmenistan. Bovendien wordt de islam er als godsdienst erkend. De krant denkt dat “radicaal ingestelde oppositieactivisten” en niet drugshandelaars in conflict verzeild geraakten met de veiligheidsdiensten. Een eerste aanzet om een grondwettelijk regime te installeren zou met geweld zijn neergeslagen.
Voor de gevechten plaatsvonden werden telefoon- en gsm-verkeer al onmogelijk gemaakt. Ook werd de plaats van actie hermetisch afgezet. Turkmen Iskra schrijft: “Het is mogelijk dat president Berdymukhammedov bang was dat die zogezegde militanten toegang konden krijgen tot het centrale gedeelte van de stad en daar de bevolking konden mobiliseren voor verdere acties”
Turkmen Iskra vermoedt dat de overheid de opflakkering van geweld liever toeschrijft aan islamistische militanten of aan een drugsbende dan aan politieke oppositie. Turkmenistan is nog steeds een erg gesloten land, ondanks de belofte van president Berdymukhamedov om liberale hervormingen door te voeren.