Povere resultaten voor strijd tegen armoede en aids

De ontgoocheling aan het slot van de top kon nauwelijks groter zijn bij de ngo’s die ijveren voor een kwijtschelding van de schuld van de allerarmste landen. Woensdag en donderdag waren er tekenen dat de club van rijke landen zich wel eens zou kunnen scharen achter hun voornaamste eis: dat de multilaterale schulden van een groep van straatarme landen voor honderd procent zouden worden kwijtgescholden. Met name de Britse premier Tony Blair zou zich achter dat voorstel hebben geschaard.

Maar aan het eind van de rit kondigden de leiders van de G8 enkel een verlenging aan van het HIPC-initiatief. Dat programma van de Wereldbank en het Internationaal Muntfonds pardonneert slechts een deel van de schuld van de allerarmste landen. En dan nog enkel in ruil voor een loodzwaar pakket van maatregelen voor economische hervormingen. Het acht jaar oude HIPC liep eind dit jaar af.

Volgens critici komt de beslissing neer op de verlenging van een programma dat na al die jaren niet in staat is gebleken om de armste landen een uitweg te bieden uit de vicieuze schuldencirkel. Het belangrijkste punt van kritiek op de schuldverlichting van het HIPC is dat de recepten die de schuldeisers voorschrijven contraproductief werken in landen die sterk onderontwikkeld zijn. De voorwaarden die het IMF en de Wereldbank opleggen aan de allerarmste landen zijn onder meer: de begroting in evenwicht brengen, de munt devalueren, de inflatie bestrijden door onder meer de intrest te verhogen en striktere voorwaarden op te leggen voor leningen. In de praktijk betekent dat er minder geld wordt vrijgemaakt voor onderwijs, welzijn en gezondheidszorg.

Op dit kritieke moment, terwijl elke minuut een nieuw Afrikaans kind sterft aan de gevolgen van aids, kan de internationale gemeenschap niet anders dan 100 procent kwijtschelding aanbieden voor de multilaterale schuld, zonder schadelijke voorwaarden, zegt Marie Clarke, de coördinator van Jubilee USA, een koepel van ngo’s die ijveren. Met deze gemiste kans kiezen de G8 opnieuw voor babystapjes in plaats van moedige actie.

De activisten zetten nu alles op alles op de Jubilee Act, een wetsvoorstel dat deze maand in het Amerikaanse parlement werd geïntroduceerd. Ze hopen dat het opgepikt wordt in de campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Als het voorstel het haalt, zal het Amerikaanse ministerie van Financiën verplicht zijn om bij de multilaterale geldschieters 100 procent kwijtschelding af te dingen voor 50 landen.

Ook het anti-aids initiatief dat de G8 gisteren aankondigden voor de ontwikkeling van een aids-vaccin kan op weinig lof rekenen. Het plan van de G8 schrijft meer internationale samenwerking voor tussen de wetenschappers die op zoek zijn naar zo’n vaccin, maar de G8 maken daar geen extra fondsen voor vrij. De beste manier om deze uitdaging (de aidscrisis) aan te gaan, is dat wetenschappers van over de hele wereld gaan samenwerken op een complementaire manier, zo stellen de G8 in een mededeling.

Drie jaar geleden richtten de VN een Wereldwijd Fonds voor de strijd tegen aids, malaria en TBC op. In die pot zit 4,7 miljard dollar tot 2008, maar de VN zeggen dat ze tegen 2005 dubbel zoveel geld nodig hebben om de minimale noden te lenigen. De Amerikaanse president George W. Bush heeft extra miljarden aangekondigd voor de strijd tegen aids, maar meer dan 90 procent van dat geldt vloeit buiten het VN-fonds om naar een bilateraal Amerikaans initiatief.

ActionAid noemt de bekendmaking van het aidsvaccin een cynisch manoeuvre om de aandacht af te leiden van de echte noden van de Afrikanen en de plichten van de rijkste landen. Salih Booker, de directeur van dat netwerk, vindt dat de jaarvergadering van de G8 anno 2004 heeft aangetoond dat de kloof tussen de rijke meerderheid en de grote verpauperde meerderheid groter wordt. (mm/adr)