Protest Brazilië bereikt nieuw hoogtepunt
Roosmarijn Nelen
19 juni 2013
De voorbije dagen vonden protesten plaats in alle grote steden van Brazilië. De onvrede gaat veel dieper dan een prijsstijging van het openbaar vervoer. De Brazilianen uiten hun frustratie over de ongelijkheid en corruptie in hun land.
Het protest heeft zich uitgebreid naar elf staten van het land. Tienduizenden inwoners trokken maandagavond de straten op. In de hoofdstad Brasilia bezetten demonstranten een van de daken van het Parlement. In São Paolo kwam het tot enkele gewelddadige botsingen met de politie.
Het gaat niet om 10 eurocent, maar om de democratie
Vorige week protesteerden duizenden Brazilianen over de prijsverhoging van een busrit. Deze komt overeen met nog geen 10 eurocent. Toch zijn het vooral jongeren en mensen uit de middenklasse die nu de straat opgaan. De prijsstijging was de spreekwoordelijke druppel voor de Brazilianen.
De betogers tonen de vreedzaamheid van hun actie door witte rozen aan te bieden aan de politie en het zingen van de woorden ‘Sem Violencia’ (‘zonder geweld’). Vorige week pakte de politie het protest aan met traangas en rubberen kogels. Dit vergrootte de verontwaardiging van de bevolking.
Achterliggende oorzaak
Dit jaar vindt in Brazilië de Confederations Cup plaats, als generale repetitie op het Wereldkampioenschap voetbal in 2014. De Braziliaanse overheid investeerde exuberante bedragen in de organisatie van het WK en de Olympische Spelen in 2016 . Reeds duizenden omwonenden werden gedwongen hun huizen te verlaten.
Hoewel de Braziliaanse economie momenteel groter is dan die van Groot-Brittannië, heeft het land een hoge inkomensongelijkheid. Belastingen en inflatie stijgen verder. Publieke dienstverlening, zoals openbaar onderwijs en gezondheidszorg, en tekenen van corruptie liggen onder vuur.
Sociale media
Terwijl men op straat betoogt, roepen Facebookgroepen op tot solidariteit en zijn twitteraccounts zoals #changebrazil een uitlaatklep en forum van informatie. Deze berichten kunnen helpen om een objectievere beoordeling te maken van de situatie.
Mainstreammedia blijven de gewelddadige kant van het verhaal onderstrepen. Nieuwsberichten over maandagavond tonen foto’s van brandende voorwerpen of conflicten tussen politie en betogers. Andere bronnen tonen vooral beelden van een enorme mensenmassa.
Persvrijheid in het gedrang?
Vermoedelijke inbeslagnemingen van gsm’s of ander soort beeldmateriaal, kunnen de persvrijheid bedreigen. Het Braziliaans Persagentschap (ABI) bericht over het excessieve geweld waarmee de politie optreedt tegen journalisten. Er rijzen vragen over het repressieve staatsapparaat van Brazilië. Steeds meer betogers laten weten dat ze gedwongen worden hun gsm’s of ander beeldmateriaal in te leveren bij de politie, volgens hen ‘om te voorkomen dat de ware aard van het politieoptreden duidelijk wordt’.
De krant Rio Times berichtte dinsdagochtend over een twintigtal gewonde agenten, maar niet over gewonde betogers. Sommige radiozenders moesten hun berichtgeving staken over de protesten. Globo, het grootste Braziliaanse mediaconglomeraat, is terughoudend over het onderwerp.
Reacties
Maandagavond bracht de president een eerste commentaar via een woordvoerder. ‘De vreedzame betogingen zijn legitiem en kenmerkend voor een democratie’, stond in het communiqué. ‘Het is eigen aan jongeren om te manifesteren’, werd hieraan toegevoegd. Er werd echter geen officiële communicatie uitgebracht over het fluitconcert en protest tijdens de openingsspeech van de Cup.
De gouverneur van São Paolo, Alckmin Filho, omschreef de betogers eerder als herrieschoppers en vandalen. Maandag gaf hij de politie toch het bevel de mars toe te staan en geen rubberen kogels te gebruiken. Op het internet duiken beelden op die de uitvoering van het bevel lijken tegen te spreken.
De komende dagen of weken kan nog meer protest verwacht worden. Het voorzien van publieke diensten zal de een van de uitdagingen zijn voor de verdere termijn van Rousseff.