Rafael Correa vraagt aan de EU meer aandacht voor Latijns-Amerika
In het Paleis der Academiën hield Rafael Correa, president van Ecuador, vorige vrijdag 27 november, een dynamisch pleidooi voor een betere verstandhouding tussen de EU en Latijns-Amerika. Hij deed dat als Ecuadoraans staatshoofd maar ook als voorzitter met dienst van Unasur, de Unie van Zuid-Amerikaanse landen.
Volgens Correa is Europa voor de hele wereld, ook voor Latijns-Amerika, een voorbeeld. ‘Vijftig jaar geleden werden hier nog bloedige oorlogen gevoerd, nu is de Europese Unie een dynamische gemeenschap, gebaseerd op wederzijds respect en economische, sociale en politieke samenwerking. De diversiteit tussen de Europese landen is groter dan die tussen de Latijns-Amerikaanse landen. Waarom zouden wij daar dan niet in slagen?’
Hervatting bilaterale onderhandelingen EU-Ecuador
Maar ondanks de nauwe verwantschap, gaat het niet zo goed tussen de EU en Latijns-Amerika. Een aantal jaren geleden startte de EU met de CAN – de Andeslanden Colombia, Peru, Ecuador en Bolivia- onderhandelingen op voor een associatieakkoord, gebaseerd op drie pijlers: ontwikkelingssamenwerking (sociaal), regionale integratie (politiek), en handel (economie). Dat overleg liep vast, onder meer op de eis van landen als Bolivia en Ecuador om de verschillen tussen de landen te erkennen en omdat de EU vooral een commercieel verdrag wil en de twee andere pijlers liet vallen.
Rafael Correa in zijn toespraak: ‘Bij de uitbreiding van de EU is er toch ook rekening gehouden met de verschillende realiteit toen Ierland toetrad, of Griekenland, of Portugal?’ Sindsdien onderhandelt de EU verder met Colombia en met Peru, terwijl de gesprekken met Ecuador en Bolivia in een impasse terecht gekomen zijn. Een van de motieven van het bezoek van Rafael Correa aan de EU nu is de bereidheid vanwege Ecuador om de gesprekken bilateraal te hervatten, mits de erkenning van de verscheidenheid, en als het gaat om een echt associatieakkoord over de drie pijlers, en geen zuiver vrijhandelsakkoord. Immers ook thema’s als migratie wil Ecuador in het politieke luik van zo’n verdrag geregeld zien. Normaal gezien start dat overleg in februari.
Ecuador zelf heeft met de EU een dispuut over de bananeninvoer. Europa bevoordeelt de import uit de ACP-landen, de ex-kolonies maar dat is in strijd met de regels van de Wereldhandelsorganisatie. Ecador heeft hierover al een negental processen bij de Wereldhandelsorganisatie gewonnen, maar Europa lapt die aan haar laars. ‘Ongehoord’, vindt Correa. Voor Ecuador betekent dit de doodsteek voor duizenden middelgrote bananentelers.
Latijns-Amerika is veranderd
‘Latijns-Amerika is veranderd’, benadrukt Rafael Correa. ‘De jaren tachtig waren economisch gezien een verloren decennium. Politiek gezien keerden we terug naar de democratie, maar het was een formele democratie, geen reële. De presidenten van de jaren negentig namen Latijns-Amerika mee op het spoor van de neoliberale projecten, onder leiding van het IMF. Dat heeft de kloof tussen arm en rijk nog groter gemaakt. Latijns-Amerika wordt vaak beschouwd als het continent van de middenklasse, en daarom trekken ook vele ontwikkelingsorganisaties zich terug uit de regio. Maar wij zijn het continent van de grootste kloof tussen arm en rijk. Er is een kleine groep die rijker is dan vele rijken in Europa, maar er is ook een groep die even arm is als de armsten in Afrika. Wij willen die ongelijkheid wegwerken, en we hebben Europa nodig om dat te doen. We vragen hiervoor geen hulp, wel samenwerking. De verantwoordelijkheid voor de situatie in Latijns-Amerika is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. ‘
En al te vlug worden die nieuwe leiders in Europa “populistisch” of “autoritair” genoemd, aldus Correa. ‘Waar het ons om te doen is, is om de machtsrelaties te veranderen in het voordeel van de grote groepen die altijd uitgesloten bleven. Voor het eerst in onze geschiedenis zijn wij bezig een eigen denken te ontwikkelen, een eigen visie. Anderen hebben altijd in onze plaats gedacht, en alle wetmatigheden stonden in dienst van het kapitaal en niet in dienst van de mens.
Mijnbouw moet
Mijnbouw is één van de conflictthema’s die de Ecuadoraanse samenleving beroert. De recente mijnwet staat in sommige opzichten haaks op de progressieve en groene grondwet waar de president graag mee uitpakt. Op de persconferentie na de lezing vraag ik president Correa hoe hij denkt de sociale protesten hier rond aan te pakken.
Correa: ‘Het protest komt van een kleine minderheid, een groep geradicaliseerde actievoerders. Bovendien pleiten sommigen van hen ervoor de artisanale mijnbouw aan te houden. Die is veel meer vervuilend dan de hoogtechnologische mijnbouw! Wij hebben die mijnbouw echt nodig en ik ga daar niet op terugkomen. ‘
Correa onderstreepte ook dat zijn regering een sanering doorgevoerd heeft van de bestaande concessies, en dat er tientallen niet vernieuwd werden omdat ze niet aan de voorwaarden voldeden. Correa: ‘Wat ik precies wil doen is een wildgroei voorkomen, en een moderne, technologische en goed gereglementeerde mijnbouw uitbouwen. De eerste indiaanse president van het continent, Evo Morales, steunt zijn beleid toch ook op de mijnbouw? Het is heel belangrijk dat de Europese ngo’s dit ook goed begrijpen. Het is een heel verschil wanneer je over dit thema spreekt met een volle maag dan wel met een lege maag.‘
Wapengekletter
Over de oplopende spanningen tussen Venezuela en Colombia gaat Rafael Correa niet licht over heen. ‘Het probleem is niet het discours van Hugo Chávez, maar wel de zeven militaire basissen die Colombia openstelt voor het leger van de VS. Er is ook de Vierde Vloot die opereert voor de Atlantische kust, en er is de crisis in Honduras. De situatie is echt ernstig en we beraadslagen hier momenteel over in de Unasur en in de Zuid-Amerikaanse Veiligheidsraad. ‘
Wallonië gaat voor Yasuní
Correa was in het gezelschap van Ecolo boegbeeld Jean Marc Nollet, vice-president van de Waalse regering en minister van o.a. duurzame ontwikkeling in de Waalse regering. Nollet is een persoonlijke vriend van Correa, uit de periode dat ze samen studeerden in Louvain-la-Neuve. Bij de verwelkoming gaf Nollet al meteen mee dat de Waalse regering vorige donderdag, 26 november, formeel besliste om het Yasuni-initiatief te steunen. Ook Kamervoorzitter Patrick De Wael toonde zich gewonnen voor het initiatief en beloofde zich in te spannen om verdere steun voor het voorstel te winnen. Correa ontmoette ook EU-president Herman Van Rompuy en ging op bezoek bij de koning.
Voor een exclusief interview dat Alma De Walsche deze zomer in Quito, Ecuador, had met Rafael Correa, klik hier.