Regering en WGO houden vast aan controversiële anti-malariamiddelen
Sonny Inbaraj
20 januari 2004
De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) ontkent dat ze de verkeerde medicijnen gebruikt in de strijd tegen de malaria-epidemie in Ethiopië. Het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet beschuldigt de WGO ervan goedkope geneesmiddelen te gebruiken die niet meer efficiënt zijn.
Malaria is op dit moment de belangrijkste doodsoorzaak voor Ethiopische kinderen jonger dan vijf en de epidemie lijkt niet te verzwakken. Ethiopië is daarom één van de brandpunten van Roll-Back Malaria, een campagne die de WGO heeft opgestart. Het doel daarvan is om het aantal malariagevallen wereldwijd te halveren tegen 2010. De organisatie heeft er 700 miljoen dollar voor vrijgemaakt via het Wereldwijd Fonds voor de strijd tegen aids, tbc en malaria.
Als we het tijdschrift The Lancet mogen geloven, wordt het schaarse geld over de balk gegooid. De WGO gebruikt de conventionele antimalariamiddelen chlorokine en sulfadoxine-pyrimethamine (SP) – stoffen waartegen veel malariabacteriën inmiddels resistent zijn, aldus The Lancet. Dat standpunt wordt ook verdedigd door Artsen zonder Grenzen. De AzG-dokters die actief zijn in het zuiden van Ethiopië zeggen dat ze merken dat de medicijnen de ontwikkeling van malaria in die gebieden niet onderdrukken. AzG raadt een ACT aan, een nieuw geneesmiddel op basis van artemisinine, een extract van een Chinese plant.
Olusegun Babaniyi, de vertegenwoordiger van de WGO in Ethiopië, laat de kritiek niet over zijn kant gaan. Vanwaar die euforie rond dat nieuwe middel? ACT is geen magische formule. Babaniyi spreekt tegen dat het effect van chlorokine en SP verloren is gegaan. Laten we wel wezen: de resistentie is nog niet wetenschappelijk bewezen. Er zijn slechts anekdotische getuigenissen van veldwerkers die suggereren dat er iets aan de hand is. Ik daag iedereen uit om wetenschappelijke bewijzen te vinden die de resistentie tegen de medicijnen in kwestie aantonen.
Vreemd genoeg raadt de WGO zelf het gebruik van ACT aan. Babaniyi ontkent dat niet, maar wijst erop dat een land niet zomaar van de ene op de andere dag op een nieuw programma kan overschakelen. Als je een nieuw geneesmiddel halsoverkop invoert, kan je nog grotere problemen creëren. Bovendien, zo zegt de WGO, ligt de eindbeslissing bij het land in kwestie. Het Ethiopische ministerie van Volksgezondheid zegt geen plannen te hebben om op ACT over te schakelen. Chlorokine werkt nog steeds bij ons en we volgen van nabij op of er enige resistentie optreedt, zegt de Ethiopische minister van Volksgezondheid Kebede Tadesse.
Tadesse reageerde begin januari al geprikkeld op de manier waarop Artsen zonder Grenzen blijft aandringen om ACT te gebruiken. De Ethiopische minister van Volksgezondheid zei toen dat het onethisch was om een nieuw geneesmiddel uit te testen op stervende mensen. Hij vond dat AzG een desinformatiecampagne voert en nieuwe en ongevraagde geneesmiddelen en behandelingswijzen opdringt.
Het VN-kinderfonds Unicef, dat samen met de Wereldgezondheidsorganisatie malariamiddelen levert aan Ethiopië om de epidemie in te dammen, maakt zich zorgen over de kosten die verbonden zijn aan de eventuele keuze voor ACT. De therapie zou tot tien keer duurder zijn dan het inzetten van de klassieke malariamiddelen. Voor Ethiopië zou dat een meerkost van 22 tot 30 miljoen dollar betekenen - volgens Unicef onbetaalbaar voor het arme land. Unicef wijst er ook op dat kinderen en zwangere vrouwen enkel een ACT-behandeling mogen krijgen onder medisch toezicht - moeilijk te organiseren bij miljoenen besmettingsgevallen.