Religieuze minderheden steeds vaker vervolgd

Uit het vijftiende jaarlijkse rapport van de Commissie voor Internationale Religieuze Vrijheid (USCIRF) blijkt toenemende religieuze intolerantie. De Amerikaanse overheid hanteert al sinds 1998 op basis van de rapporten een lijst van Countries of Particular Concern (CPC’s), landen die de religieuze vrijheden schenden, en in de lijst vinden we Myanmar, China, Eritrea, Iran, Noord Korea, Saudi-Arabië, Soedan en Oezbekistan terug.

De oorzaken van de godsdienstschendingen zijn meestal tweeledig. Aan de ene kant zijn er religieuze fundamentalistische bewegingen die tot haat aanzetten, en aan de andere kant zijn er schendingen vanuit de staat.

Zo kent China, dat nochtans religieuze vrijheid in haar grondwet garandeert, al jarenlang gespannen relaties met het Vaticaan. Tientallen leden van de katholieke clerus, waaronder drie bisschoppen, verkeren dan ook in gevangenschap.

In landen zoals Soedan spelen interne politieke conflicten dan weer een duidelijke rol. Ze lopen langs etnische en religieuze scheidingslijnen en verergeren zo de situaties ter plekke.

Nieuwe broeihaarden

Het rapport pleit ervoor acht nieuwe landen in de lijst op te nemen: Egypte, Irak, Nigeria, Pakistan, Syrië, Tajikistan, Turkmenistan en Vietnam. De redenen lopen uiteen, maar hebben vaak te maken met falende of toenemend repressieve staten.

Zo is de situatie in Egypte onrustig sinds de val van Hosni Moebarak, en zijn er sinds 2010 al zo’n vierhonderd kopten gearresteerd. Al belooft de nieuwe grondwet beterschap, veel zal afhangen van de correcte implementatie ervan.

In Irak en Syrië neemt het religieus geweld ondertussen hand over hand toe. Het gaat zowel om acties van rebellenmilities zoals Al Qaida en ISIS, als om staatsgeweld. Het overheidsapparaat leunt er sterk op dominante religieuze bevolkingsgroepen.

In Nigeria spelen de fundamentalistische militanten van Boko Haram dan weer een grote rol in de schending van religieuze rechten. Hoewel de staat niet actief verantwoordelijk is voor de conflicten, slaagt ze er niet in ze een halt toe te roepen.

Toenemend geweld in Pakistan

Bij de niet-CPC-landen is de situatie in Pakistan veruit het slechtst, en de situatie bereikte vorig jaar een (voorlopig) dieptepunt. Het overwegend islamitische land kent specifieke wetten tegen de ahmadi-moslimminderheid, en anti-blasfemiewetten ondermijnen de religieuze vrijheid. Beschuldigingen vereisen zelfs geen bewijzen ter ondersteuning.

Bovendien worden er meer en meer hindoes lastiggevallen. Afgelopen maart was de slechtste maand in twintig jaar, toen vijf hindoetempels door woedende menigtes vernietigd werden. Ter vergelijking: in heel 2013 waren dat er nog negen.

De leeuw van Punjab

Veel religieuze minderheden in Pakistan wijten de toenemende problemen aan de regering van premier Nawaz Sharif (bijgenaamd de “leeuw van Punjab”). Sharif onderhoudt nauwe banden met het wahabitische Saudi-Arabië en staat toleranter tegenover radicaal islamisme dan zijn voorganger. De provincie van Punjab gold lange tijd als vrijhaven voor religieuze minderheden, maar die tijd lijkt inmiddels voorbij.

De regering zet al decennialang radicale militanten in tegen politieke aartsvijand India en ondersteunt de taliban in buurland Afghanistan. Recente vredesgesprekken met de Pakistaanse taliban moedigen de militanten ook aan driester te werk te gaan.

Daarnaast spelen de verkiezingen in India en hun potentiële uitkomst een rol. Narendra Modi van de hindoe-nationalistische partij Bharatiya Janata (BJP), maakt grote kans premier te worden, en maar liefst 441 van de 449 parlementskandidaten in zijn partij zijn hindoe. Al heeft hij zich tijdens de campagne verrassend seculier opgesteld, veel vertrouwen wekt de man in Pakistan niet op.

Buitenlands beleid VS

Verder zijn er nog een aantal andere landen die voor de Amerikaanse overheid niet als CPC’s gelden, maar wel ernstige overtredingen van godsdienstvrijheid kennen: Afghanistan, Azerbeidjan, Cuba, India, Indonesia, Kazachstan, Laos, Maleisië, Rusland en Turkije. In die laatste twee halen de overheden de banden met de respectievelijk orthodoxe en islamitische gezagsdragers steeds nauwer aan.

Het rapport plaatst trouwens een kanttekening bij het buitenlandbeleid van de VS. Dat onderneemt geen sancties tegen landen die op de CPC-lijst staan, en houdt zelfs compleet geen rekening met de lijst in het beleid. Godsdienstvrijheid lijkt dan ook laag op de agenda te staan. De nauwe samenwerking met de Pakistaanse overheid is daar een goed voorbeeld van.