Rust keert even terug in Thailand

Sindsdien is de rust teruggekeerd in Bangkok en hebben de demonstranten ook de bezetting van het regeringsgebouw stopgezet. De Thaise autoriteiten vaardigden dinsdag een aanhoudingsbevel uit tegen de voormalige premier Thaksin die in het buitenland vertoeft en dertien leiders van de protesten. In De Ochtend op Radio 1 analyseert MO*hoofdredacteur Gie Goris de recentste demonstraties.
Het Thais protest is bepaald kleurrijk, je ziet mensen in gele, rode en ook blauwe hemden. Waar staan die kleuren voor?
Gie Goris: Voor de verschillende kampen, de kleuren moeten in de eerste plaats dienen om het standpunt in het conflict meteen duidelijk te maken.

• De gele hemden zijn tegenstanders van de vroegere premier Thaksin Shinawatra, zij hebben geel gekozen omdat dat ook de kleur is van het koningshuis. Eén van de zaken die de elite en hun medestanders Thaksin aanwrijven, is dat hij te veel macht naar zich wou toetrekken.

• De rode betogers zijn voorstanders van ex-premier Thaksin Shinawatra en komen nu op straat omdat eind vorig jaar de demonstranten die de luchthaven bezet hielden, hun slag thuisgehaald hebben en de regering die pro Thaksin was naar huis stuurden. De huidige regering behoort tot het kamp van de gele hemden.

• De blauwe t-shirts die dit weekend opdoken, daar is weinig met zekerheid over te zeggen, behalve dat ze tegen de roodhemden zijn en dus waarschijnlijk een soort militie zijn die de bedoeling hebben wat meer te provoceren en geweld uit te lokken zonder daarmee de geelhemden te besmeuren met een slechte naam.

Waar staan die groeperingen ideologisch gezien?
De ideologie in Thailand kan je niet in klare lijnen uitleggen. De geelhemden, die zich met hun keuzes dicht bij het koningshuis situeren, vertegenwoordigen de klassiekere elite, de kleine kring rond het koningshuis dat de macht heeft en onder elkaar verdeelt, ze streven de status quo na. Het is de groep mensen die vooral in de grootsteden, Bangkok met name, woont, ze vormen de middenklasse die geprofiteerd heeft van de economische groei van de afgelopen 20 jaar.
Roodhemden zijn eerder afkomstig van het platteland -uit het noorden en noordoosten van Thailand- konden niet mee profiteren van de economische groei hebben en komen veel minder aan de bak als er macht moet verdeeld worden of als er beslissingen moeten genomen worden in Thailand.
Daar heeft Thaksin, toen hij in 2001 met zijn partij opkwam en een verpletterende verkiezingsoverwinning behaalde, op ingespeeld: een groot deel van de Thais zagen dat het land vooruitging maar dat de machtsevenwichten niet veranderen. Thaksin heeft zich geprofileerd als de verdediger van het platteland, van de kleine man, van degene die in het klassieke machtsevenwicht van Thailand niet aan bod kwam.
De geelhemden hebben vorig jaar, tijdens de demonstraties tegen de Thaksinregering, op een bepaald moment gepleit om een deel van het parlement te laten aanduiden vanuit de juiste vaststelling dat als het volk ‘één man één stem’ stemt, de Thaksinaanhangers altijd de verkiezingen winnen. Ze wilden een deel van de zetels in het parlement laten toewijzen door de kroonraad, de klassieke elite, die zichzelf een zekere minderheidsstelling zou kunnen garanderen in het parlement.
Kiest de koning nu eigenlijk partij?
Dat zou een klassieke manier geweest zijn van koning Bhumibol, die geweldig gerespecteerd wordt in Thailand. Maar de polarisering pro en contra, en het gebruik van die gele kleur heeft hem in een zodanig moeilijk positie geplaatst dat de koning de afgelopen jaren niets gezegd heeft, behalve af en toe een heel klassieke oproep tot verdraagzaamheid en samenwerking en voorkomen van geweld. Verder houdt de koning zich buiten het strijdgewoel en dat is ook wat van hem verwacht wordt.
Wat is dat eigenlijk voor democratie waar de premier gewipt wordt afhankelijk van de groep actievoerders?
Zo gaat het niet helemaal. De voorbije twee premiers die gewipt zijn, werden afgezet door een beslissing van het Hooggerechtshof. Thaksin zelf is in 2006 door een militaire staatsgreep afgezet. Daar heeft Thailand er sinds de jaren ‘30 meer van gehad dan welk ander land ter wereld ook. De afgelopen twee keren was het dus het gerechtshof, maar daar heb je dan het samenspel tussen het gerecht, het leger en de politie enerzijds en de demonstranten anderzijds.
Als je het analyseert vanop een afstand, merk je dat het leger en de politie veel toegeeflijker omgaan met de gele demonstranten, die de luchthaven en drie maanden het regeringsgebouw konden bezetten, en dat er nu veel sneller de dreiging kwam van het ingrijpen. De verhoudingen liggen op machtsvlak eerder in het voordeel van het gele kamp dan van het rode kamp.
Hoe zie je het de komende dagen evolueren?
De leiders van de demonstranten kondigden aan de bezetting van het regeringsgebouw te willen opgeven omdat er te veel geweld is: er zijn een hele boel bussen in brand gestoken, een tankwagen met lpg-gas zou ei zo na in brand gestoken zijn door demonstranten, er zijn doden gevallen. Dat probeert elke leider van elke demonstratie in Thailand te voorkomen. De premier heeft het uiterste gedaan om niet met geweld op te laten treden tegen de demonstranten.
Nu zou de betoging opgeschort worden, maar dat betekent geenszins dat het einde van het verhaal in Thailand in zicht is want als iedereen nu naar huis zou gaan, zou dat -terecht- gelezen worden als een overwinning van het huidige regeringskamp. De betogers die zich zo vurig achter Thaksin en zijn aanhang geschaard hebben, in Bangkok op straat kwamen en de Asean-top verhinderden, zullen het daar niet bij laten.