São Paulo zit bijna door zijn drinkwater heen

Van de 21 miljoen inwoners die de agglomeratie São Paulo telt, hangen er 9 miljoen af van Sistema Cantareira, een complex van zes waterreservoirs die met elkaar verbonden zijn via tunnels en kanalen. Cantareira zit al ver onder zijn normale capaciteit.

Nog water tot maart

De laatste maanden is men de technische reserve aan het verbruiken, het zogeheten ‘dode volume’, het water op de bodem dat men anders nooit capteert. De reservoirs hebben nog water tot maart volgend jaar, zegt de regioregering.

Als het ondertussen alleen gemiddeld regent, ‘krijgen we nog een moeilijk jaar. Regent het minder, dan klapt het systeem in elkaar’, zegt architect Marussia Whately, waterexpert van de organisatie Instituto Socioambiental (ISA).

Een alternatief is er niet, benadrukt hij, want Cantareira is goed voor 45 procent van het drinkwater in São Paulo en ook andere bronnen zitten door de droogte, en door vervuiling, onder hun normale peil.

Slecht beheer

Het regent al twee jaar minder dan normaal.

De oorzaak van de watercrisis is het almaar extremere weer. Het regent al twee jaar minder dan normaal. Dit jaar kwam daar de zware droogte bij in het zuidoosten van het land.

Bovendien wordt het water slecht beheerd, zegt Whately. Men gaat het water in verder gelegen bronnen halen, wat zware infrastructuur vergt. De verliezen onderweg pakt men niet aan. De belangrijkste factor in de crisis is ‘het gebrek aan dialoog en aan sociale participatie’, zegt Whately.

De droogteperiodes komen deze eeuw steeds vaker voor en ze worden steeds zwaarder. ‘De eerste waarschuwing kwam er in 2011, toen het systeem in augustus terugviel tot 11 procent van zijn capaciteit’, zegt journalist en activist Isabel Raposo, die al dertig jaar in Sierra de Cantareira woont.

Beter waterzuivering

Men had de huidige crisis kunnen vermijden als men na dertien jaar schaarste meer had ingezet op waterzuivering, zegt wateringenieur Ivanildo Hespanhol van de Universiteit van São Paulo.

Nu behandelen de vijf waterzuiveringsstations in het grootstedelijke gebied 16.000 liter per seconde. Een ‘aanvullende fysio-chemische behandeling’ zou dat water ook geschikt maken als drinkwater, stelt hij voor. Dat zou de beschikbare hoeveelheid water met een kwart doen stijgen. Dat volstaat om de druk op de waterbronnen te verminderen en die de kans te geven zich weer te vullen, zelfs wanneer het weinig regent.

Alleen crisismanagement

‘Jammer genoeg denken de beleidsmakers niet op langere termijn’, zegt Hespanhol. ‘Ze zijn enkel met crisismanagement bezig.’

Volgens de ingenieur zijn al grote bedrijven bezig met hergebruik, waardoor ze hun verbruik tot 80 procent verminderen. In minder dan twee jaar hebben die hun investering terug.

Ontbossing in Amazonegebied

De stad krijgt vaker met overstromingen te maken en de drinkwatervoorraad daalt verder.

De klimaatverandering dreigt de situatie nog te verslechteren. Een groot deel van de regen in het zuidoosten van Brazilië komt van het Amazonegebied. Daar daalt de vochtigheid als gevolg van de ontbossing. São Paulo krijgt dus minder water van die kant, zegt Antonio Nobre van het Nationaal Instituut voor Ruimteonderzoek.

Bovendien creëert het enorme stedelijke gebied van São Paulo een hitte-eiland. Daardoor trekt de stad meer regen aan en houdt het die weg van de waterbronnen in de bergen die het Sistema Cantareira voeden. Dat heeft een dubbel nadelig effect: de stad krijgt vaker met overstromingen te maken en de drinkwatervoorraad daalt verder.