Blokkade van Jemen kan 7 miljoen mensen het leven kosten
Saoedi-Arabië gebruikt hongersnood als oorlogswapen in Jemen
Marie Borremans
15 november 2017
De Saoedische blokkade van Jemen heeft catastrofale gevolgen voor 21 miljoen burgers die afhankelijk zijn van geïmporteerde goederen om te overleven. Hulpverleners roepen op om de havens dringend opnieuw te openen en een humanitaire catastrofe te vermijden. ‘Dit is de grootste hongersnood die de wereld in decennia heeft gezien. De slachtoffers zullen uitgedrukt worden in miljoenen.’
In Jemen dreigt de hongersnood voor zeven miljoen mensen
USAID (CC by-nc 2.0)
Zeven miljoen. Dat is het ontzagwekkende aantal mensen dat op de rand van hongersnood leeft in Jemen, decor van de grootste humanitaire crisis ter wereld. Al sinds het uitbreken van een gewapend conflict met Saoedi-Arabië in 2015 vechten inwoners er om te overleven. Vorige week sloot Riyad alle havens en grensovergangen naar het land af. De Jemenieten zitten als ratten in de val. ‘We hebben nog voor 20 dagen diesel, voor 3 maanden tarwe en voor 120 dagen rijst. En dan is het op.’
‘We hebben nog voor 20 dagen diesel, voor 3 maanden tarwe en voor 120 dagen rijst. En dan is het op.’
Hulporganisaties in Jemen luidden het voorbije jaar zo vaak de alarmbel dat je verwonderd bent dat er nog geluid uit komt. ‘En toch willen we benadrukken dat dit een ongeziene humanitaire noodtoestand is’, zegt noodhulpcoördinator van de VN Mark Lowcock. ‘Dit is niet zoals de hongersnood eerder dit jaar in Zuid-Soedan, die tienduizenden mensen trof. Het is niet zoals de hongersnood in Somalië in 2011, die het leven kostte aan 250 000 mensen. Het gaat hier over de grootste hongersnood die de wereld in decennia heeft gezien. De slachtoffers zullen uitgedrukt worden in miljoenen.’
Grootste humanitaire crisis ter wereld
De levensomstandigheden waren al precair voor de inwoners van Jemen, die al drie jaar kreunen onder een aanhoudend gewapend conflict tussen de sjiitische Houthirebellen en de aanhangers van president Abd Rabu Mansour Hadi. In 2015 groeide de Jementische burgeroorlog uit tot een geopolitieke machtsstrijd met internationale dimensies. De Jemenitische regeringstroepen kregen versterking van een militaire coalitie onder leiding van regionaal zwaargewicht Saoedi-Arabië, dat aartsvijand Iran ervan beschuldigt wapens te leveren aan de Houthirebellen.
Drie jaar oorlog hebben van Jemen een humanitaire catastrofe gemaakt. 21 miljoen mensen hebben humanitaire hulp nodig om te overleven. Zeven miljoen van hen leven in hongersnood en zijn compleet afhankelijk van voedselhulp. Het straatarme land vormt daarmee de grootste humanitaire crisis ter wereld.
Bewoners zoeken naar eigendommen na het bombardement op Hajar Aukaish
copy; Almigdad Mojalli
Saoedische blokkade
Vorige week kreeg Jemen een nieuwe klap te verduren. Nadat een Jemenitische luchtraket werd onderschept door Saoedische veiligheidsdiensten, sloot Riyad alle lucht-, zee- en landgrenzen in Jemen af. Met de maatregel wil het Saoedische regime verzekeren dat er geen wapens, munitie, raketonderdelen of geld geleverd worden aan Houthirebellen.
Maar ook voedsel, brandstof, humanitaire middelen en hulpverleners komen het land maar moeilijk binnen. Dat jaagt de prijs van essentiële levensmiddelen zoals voedsel, water en brandstof pijlsnel de hoogte in. Fleswater werd op enkele dagen tijd 133 procent duurder, terwijl de prijs voor diesel en petroleum steeg met 60 procent.
Havens zijn kritische levensaders
Dat de havens gesloten zijn, is dramatisch voor de Jemenitische bevolking. De havens zijn de kritische levensader van het land. Om te overleven, zijn de inwoners van Jemen voor 90 procent afhankelijk van geïmporteerd voedsel, medicatie en brandstof. ‘De humanitaire impact van wat nu gebeurt is onvoorstelbaar’, geeft McGorick aan. ‘Het noorden van Jemen, waar 78 procent van de bevolking woont, heeft nog voor 20 dagen diesel in voorraad, en 10 dagen benzine. Er is nog voor 3 maanden tarwe en voor 120 dagen rijst. UNICEF heeft nog maar voldoende vaccinaties en levensnoodzakelijke medicatie voor drie weken. Dan is het gewoon op.’
Voor Jemen ziet toekomst er somber uit. Maandag kondigde Saoedi-Arabië aan dat het de haven van Aden in het door de Jemenitische regering bestuurde zuiden van het land opnieuw wil open. Ook de grenspunten van Salalah en Jizan zouden geopend worden. Maar dat is nog steeds niet gebeurd. ‘En het is nog maar de vraag of dat zal gebeuren’, stelt mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. ‘De coalitie sloot vorig jaar de luchthaven in Sanaa. Ook dat was tijdelijk, zo klink het. Maar vandaag is de luchthaven nog steeds dicht.’
Gruwelijke illusie
Daar komt nog bij dat 78 procent van de Jemenieten woont in het gebied dat door Houthi-rebellen gecontroleerd wordt. Hulpverleners noemen het onmogelijk om humanitaire hulp op grote schaal vanuit Aden, Jizan en Salalah te krijgen naar de zones waar de meeste mensen in nood wonen. Ladingen zouden zes dagen onderweg zijn en 1.239 kilometer moeten afleggen. ‘We moeten conflictgebieden en frontlinies doorkruisen. Dat kan zorgen voor vertraging, restricties, veiligheidscomplicaties en hoge transportkosten’.
UNHCR: ‘Als Al Hudaydah niet meteen geopend wordt, zal situatie snel verslechteren’
Nog problematischer is dat Saoedi-Arabië de havens in het door Houthi-rebellen bestuurde noorden van het land gesloten wil houden tot een verificatieprogramma van de VN kan bevestigen dat er geen wapens binnengesmokkeld worden. In dat gebied liggen de havens van Al Hudaydah en Saleef. Die grote zeehavens kunnen tot 8000 ton geïmporteerde producten per dag verwerken. 80 procent van de goederen die Jemen invoert, komen het land binnen via Al Hudaydah en Saleef. ‘Als de havens van Al Hudaydah en Saleef niet meteen geopend kunnen worden, zal de situatie snel verslechteren’, geeft William Spindler van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR aan. ‘De kleinere havens hebben niet de capaciteit die nodig is om 21 miljoen mensen van noodhulp te voorzien.’
Human Rights Watch noemt het gedeeltelijk opheffen van de blokkade door Saoedi-Arabië dan ook ‘een gruwelijke illusie’. ‘Riyad stelt dit voor als een humanitaire stap vooruit. Maar dat is het niet. Met het opheffen van de blokkade wordt humanitaire hulpverlening alleen mogelijk in gebieden die bestuurd worden door hun bondgenoten. Als Al Hudayda gesloten blijft, zullen Jemenitische burgers verder lijden. Velen van hun kunnen sterven.’
In Jemen dreigt de hongersnood voor zeven miljoen mensen
IRIN Photos (CC by-nc-nd 2.0)
Uithongering als oorlogswapen
‘Wat Saoedi-Arabië voorstelt, is misdadig’
De mensenrechtenorganisatie beschuldigt Saoedi-Arabië ervan uithongering als een oorlogswapen te gebruiken. ‘Toegang verlenen aan humanitaire hulpverlening is de absolute basis. Ook in een oorlogssituatie moeten alle partijen hulp binnenlaten en toestaan dat die hulp de mensen bereikt die er het meest nood aan hebben. Wat Saoedi-Arabië voorstelt, is misdadig. Hulp toelaten in gebieden die door je bondgenoten bestuurd worden en hulp weigeren aan gebieden die door de vijand gecontroleerd worden, gaat lijnrecht in tegen de mensenrechten.’