Saoedische vrouwen mogen (eindelijk) gaan stemmen, als ze de weg vinden

In 2011 was er verontwaardiging over de onmogelijkheid van vrouwen om te participeren aan de toenmalige gemeenteraadsverkiezingen. Toen maakte koning Abdullah een opmerkelijke publieke aankondiging. Vanaf de volgende gemeenteverkiezingen (december 2015) zouden vrouwen mogen participeren als kiezers en zelfs als kandidaten of campagneleiders. Hij had het wel enkel over de verkiezingen op  gemeentelijk niveau.

Koning Abdullah zei dat hij vrouwen niet langer wou marginaliseren in de samenleving, wanneer het gaat over rollen die passen binnen de sharia. Mensen binnen de overheid noemden dit een significante mijlpaal van vooruitgang, richting een op participatie gebaseerde samenleving.

Triviale vooruitgang

Critici zoals Human Rights Watch beschrijven de verandering echter als beperkt of triviaal. Ze waarschuwen dat er nog een lange weg moet worden afgelegd.

Saoedi-Arabië blijft een monarchie. De gemeenteraden worden voor de helft gevormd op basis van de verkiezingen, terwijl de andere helft aangewezen wordt door koning Abdullah. De resultaten blijven dus manipuleerbaar door de koning.

Het land wordt bovendien geregeerd op basis van een strikte salafistische interpretatie van de islam. Dit houdt in dat vrouwen steeds onder een soort voogdijschap van mannen staan, waardoor zij niet dezelfde vrijheden genieten.

Vrouwen kunnen niet zelf naar het stembureau rijden

‘Deze stap is er eindelijk, zij het veel te laat, gekomen, maar het is slechts een fractie van de elementen van genderongelijkheid die aangepakt moeten worden in Saoedi-Arabië’ zei Karen Middleton van Amnesty International UK.

Zo kunnen vrouwen niet zelf naar de stembureaus rijden, aangezien het voor hen verboden is om met de auto te rijden. Verder hebben ze toestemming nodig van een mannelijk familielid om te reizen, betaald te worden voor een job, hoger onderwijs te volgen of te trouwen.

Uitzonderlijk weinig mensen dagen op

De registraties zijn vorige week (15 en 22 augustus) van start gegaan, in lijn met de gesegregeerde manier waarop mannen en vrouwen leven in het land: de kiesbureaus zijn gescheiden op basis van gender.

De potentiële kiezers en kandidaten van de twee heilige steden, Medina en Mekka konden eerst naar de stembus: zij startten op 15 augustus, de rest van het land op 22 augustus. Hetzelfde geldt voor de data waarop kandidaatstellingen van start gaan: op 23 en 30 augustus.

Maar lokale verkiezingscommissies waren verbaasd over het kleine aantal mensen dat zich registreerde. Op 24 augustus waren in Mekka 699 stemmers geregistreerd (waaronder 170 vrouwen) en in Medina 195 stemmers.

Volgens een lokale vierkiezingscommissie van Jeddah kwamen uitzonderlijk weinig mensen zich registreren op de eerste zaterdag – dit gold voor mannen zowel als vrouwen. Enkele van de 108 bureaus in Jeddah zagen zelfs de hele dag niemand. De commissie veronderstelt dat dit kwam door de start van het nieuwe schooljaar.

Enkele van de vrouwen die zich registreerden gaven andere redenen. De bureaus zouden moeilijk te vinden zijn omdat ze slecht waren aangeduid. Daardoor was het niet gemakkelijk ze op tijd te bereiken.

Controle van de overheid door ngo’s

De vrouwenvereniging Baladi (dit betekent ‘Mijn Land’) werkt samen met allerlei instituties om vrouwen te ondersteunen bij het uitoefenen van hun nieuwe rechten. Aan potentieel stemmende vrouwen bieden ze onder andere informatie over kiesbureaus en registratiedeadlines. Aan de vrouwen die nog verder willen gaan bieden ze ondersteuning voor het ontwikkelen van managements- en PR-vaardigheden en informeren ze over de verkiezingen in het algemeen.

Volgens Attar, lid van Baladi, wordt de beweging steeds populairder. Ze vreest echter dat de wet gemanipuleerd zou kunnen worden zodat vrouwen niet effectief zullen kunnen participeren aan de verkiezingen.

Het is ngo’s toegestaan om de verkiezingen bij te wonen en te controleren, maar volgens Judaie Al-Qahtani van de uitvoerende verkiezingscommissie heeft tot nu toe geen enkele ngo daarnaar gevraagd. Saleh Al-Kathlan van de National Human Rights Society bevestigde dit, ze gaan deze mogelijkheid in de komende dagen bespreken.

De verkiezingen gaan van start op 12 december.