Satellietbeelden tonen aan: klimaat duwt kustbewoners meer landinwaarts

Kusten zijn sinds mensenheugenis een magneet voor mensen en economische activiteit. Inmiddels leeft 40% van de wereldbevolking binnen 100 kilometer van de zee.

Maar het zijn net die gebieden die in toenemende mate te maken krijgen met een stijgende zeespiegel, kusterosie, overstromingen en tropische cyclonen. En dat heeft nu al een duidelijke impact, blijkt uit een Deense studie in Nature Climate Change. Op basis van nachtelijke  satellietbeelden van verlichting brengt die ruim duizend kustgebieden in 155 landen in kaart.

In 56% van de onderzochte kustgebieden was tussen 1992 en 2019 al migratie landinwaarts zichtbaar.

‘Meer dan de helft van de kustgebieden wereldwijd beweegt zich weg van de kustlijn, waarbij Afrika met 67% en Oceanië met 59% koploper zijn’, zegt Shengping Ding, aardwetenschapper aan de Universiteit van Kopenhagen.

Grote verschillen

In 28% van de gebieden vonden de onderzoekers geen significante migratie, en in 16% is er zelfs een beweging richting de zee zichtbaar. Die trends hebben veel te maken met een “aanpassingskloof”, zeggen de onderzoekers: de mate waarin landen over de capaciteit beschikken om de migratie mogelijk te maken.

Terugtrekking blijkt het meest voor te komen in landen met een middeninkomen. Dat is logisch, zeggen de onderzoekers: die landen beschikken over voldoende capaciteit en financiële middelen om verplaatsing mogelijk te maken, maar hebben nog niet het welvaartsniveau waarop ze kunnen vertrouwen op beschermende infrastructuur zoals dijken.

Dijken

In armere en rijke landen blijft de bewoning eerder stabiel of is die zelfs dichter naar de kust opgeschoven - al is dat om heel verschillende redenen. In armere regio's gaan mensen dichter bij de zee wonen op zoek naar een inkomen, toegang tot infrastructuur en/of economische kansen. In rijkere regio’s gebeurt dat eerder omdat er vertrouwen is in infrastructuur zoals dijken, kustbescherming en vroege waarschuwingssystemen om de klimaatrisico’s te beheersen.

Maar er is meer onderzoek nodig om de trends echt gedetailleerd in kaart te brengen en beter te begrijpen, zeggen de onderzoekers. ‘Met name in sociaal kwetsbare regio’s zoals Afrikaanse landen vertellen nachtelijke satellietfoto’s mogelijk niet het hele verhaal’, zegt Prishchepov. ‘In die gebieden, waar de toegang tot elektriciteit beperkt kan zijn, is verlichting ’s nachts niet altijd gelinkt aan economische activiteit en bewoning.’