Servië ruziet over vervuilende nikkelwinning
Vesna Peric Zimonjic
27 september 2012
Servië, dat net als veel andere te kampen heeft met de wereldwijde economische crisis, overweegt nikkel te gaan winnen in Mokra Gora, een nationaal park. Het park en andere gebieden in Servië herbergen meer dan 4 miljoen ton nikkel.
De Servische minister van Mijnbouw, Milan Bacevic, maakte eerder deze maand bekend dat verschillende internationale bedrijven interesse hebben in de nikkelvoorraden. De winning van nikkel zou het land 112 miljard euro aan investeringen kunnen opleveren.
Vanuit het hele land is echter kritisch gereageerd op de plannen, ondanks de economische malaise. De werkloosheid is momenteel 25,5 procent en 13,2 procent van de bevolking leeft onder de armoedegrens, blijkt uit cijfers van de overheid.
De winning van nikkel is lucratief. Het metaal wordt gebruikt in duizenden producten, van batterijen tot harddisks voor computers en roestvrij staal.
De Serviërs zijn echter bang voor de sociale gevolgen en de milieuschade van de nikkelwinning. “De technologie om nikkel te winnen behoort tot de meest vervuilende ter wereld”, zegt Vidojko Jovic, hoogleraar aan de faculteit Mijnbouw en Geologie van de Universiteit van Belgrado. “Het gewonnen erts wordt gezuiverd met zwavelzuur. Bij dat proces komen gassen vrij en wordt afvalwater geproduceerd dat schadelijk is voor de vegetatie in de omgeving. Het afvalwater komt terecht in het grond- en oppervlaktewater.”
De vervuiling kan zich volgens Jovic verspreiden tot 100 kilometer rondom het mijnbouwterrein en brengt gezondheidsrisico’s met zich mee. Mensen die in de omgeving van de mijn wonen, kunnen onder meer last krijgen van misselijkheid, diarree en longproblemen.
Landbouw
De kwestie kwam onder de aandacht van het grote publiek toen de populaire filmregisseur Emir Kusturica zich in de kwestie mengde. Hij kreeg al snel de steun van de burgemeesters van de steden Topola, Arandjelovac en Vrnjacka Banja, populaire toeristenbestemmingen en wijngebieden.
Kusturica wees op de gezondheidsproblemen die de nikkelexport kan veroorzaken voor de plaatselijke bevolking, zonder dat die ervan profiteert. Wijnboeren uit de omgeving sloten zich ook aan bij het protest. “De landbouwexport van Servië is veel meer waard dan de investering die Bacevic belooft”, zegt Boza Aleksandrovic, eigenaar van een van de grootste wijnmakerijen in Servië. “Landbouw is ons belangrijkste exportproduct.”
Volgens Jovic hebben grote nikkelproducten zoals Canada geavanceerde methoden voor de winning van nikkel ontwikkeld. Maar dergelijke technieken zijn volgens hem niet mogelijk in dichtbevolkte gebieden zoals Servië, waar tevens veel landbouwgrond is.
Stemmingmakerij
Servië heeft plannen om nikkel te gaan winnen al twee keer afgeblazen, in 1996 en 2006, ondanks aanbiedingen van verschillende multinationals. Destijds was de oppositie bovendien kleiner dan nu.
Kusturica’s protest kreeg ongekend veel steun en bijna alle Servische media keerden zich tegen de nikkelwinning. De kranten publiceerden onder meer foto’s van de Russische stad Norilsk, waar bijna een eeuw nikkelwinning heeft geleid tot een woestenij.
Bacevic ging afgelopen vrijdag in de tegenaanval tijdens een persconferentie. Volgens de minister gaat Servië bij nikkelwinning “zeer geavanceerde techniek” gebruiken en zijn de beelden van Norilsk stemmingmakerij.
De minister liet een zwartwitfoto zien van een nikkelfabriek in Kavadarci, in buurland Macedonië, waar de 29.000 inwoners kennelijk een bloeiend bestaan hebben kunnen opbouwen dankzij de jaarlijkse productie van 12.000 ton nikkel.
“Helaas had hij geen kleurenfoto van de fabriek en de omgeving”, zegt Roberto Parizov, hoofd van milieuorganisatie Eko Zivot in Kavadarci per telefoon. “De mensen worden hier al jaren vergiftigd.” Afgelopen zondag citeerde de Macedonische krant Utrinski Vesnik een plaatselijke ingenieur, Blazo Boev, die stelde dat “Kavadarci en omgeving zijn veranderd in een stortplaats.”